Chương 05

ĐÓ LÀ ĐIỀU CÒN NGHI VẤN

Một chiếc taxi đang chờ khách ở cuối đường, tôi nhảy lên xe phóng về cơ quan. Ông McArdle vẫn ngồi chỗ của ông như thường lệ. 

Ông kêu lên đầy hy vọng: 

– Thế nào, sự việc ra ao? Cậu bạn trẻ ơi, tôi đang nghĩ là ông đã lâm trận. Chớ nói với tôi là cậu đã bị tấn công nhé. 

– Đầu tiên, chúng tôi đã có một sự bất đồng nho nhỏ. 

– Một con người mới lạ lùng chứ! Cậu đã làm những gì? 

– Ồ, ông ta trở nên biết điều hơn và chúng tôi nói chuyện phiếm với nhau. Nhưng đáng tiếc là tôi chẳng thu nhập được gì để viết thành một bài báo cả. 

– Tôi không biết rõ lắm những gì đã xảy ra nhưng việc mắt cậu bị thâm tím thế kia cũng đủ để viết một bài kha khá rồi! Chúng ta không thể để tình trạng bạo lực hoành hành thêm được nữa cậu Malone ạ! Hãy kể chi tiết đi, ngay ngày mai tôi sẽ viết một bài xã luận ngắn và tôi sẽ làm cho hắn một cái biệt danh để đời. Cậu nghĩ thế nào về một cái tít “Giáo sư Muchausen” trên báo? Ngài John Mandeville hoặc Cagliosto, đại loại toàn những tay có tiếng hung ác trong lịch sử. Hắn ta sẽ phải trả giá cho sự lừa dối của mình. 

– Thưa ngài, tôi sẽ không làm điều đó đâu! 

– Tại sao không? 

– Bởi vì ông ấy hoàn toàn không phải là người lừa lọc. 

– Cái gì? – Ông McArdle kêu lên – Cậu sẽ không định nói cậu tin vào những chuyện quỷ quái của ông ta về voi ma mút, về voi răng mấu ấy chứ? 

– Không! Tôi không biết gì về việc đó cả! Tôi không thấy ông ta nói động gì đến những điều đó! Nhưng tôi chắc rằng ông ấy có điều gì đó lạ lắm! 

– Thế thì vì Chúa hãy viết ngay một bài về điều đó! 

– Tôi cũng rất muốn viết nhưng oái ăm thay khi ông ấy kể cho tôi nghe thì ông ấy đồng thời cũng bắt tôi phải hứa không được viết về những gì tôi được nghe… 

Tôi kể với ông McArdle vắn tắt về câu chuyện của giáo sư Challenger. 

Ông McArdle nhìn tôi với vẻ ngờ vực. 

– Thôi được! Malone này! Về cuộc hội thảo khoa học tối nay ấy mà, chắc là chẳng cần phải giữ bí mật gì về nó đâu! Tôi đoán rằng sẽ chẳng có báo nào muốn đưa cái tin ấy lên bởi vì trước kia ngài Waldron đã được trương lên báo hàng chục lần rồi còn gì. Không ai ngờ lần này lại có thêm giáo sư Challenger tham gia. Nếu may mắn thì đây sẽ là một tin sốt dẻo à xem. Dù có bất kỳ lý do gì thì cậu cũng phải có mặt tại buổi hội thảo đó để viết một bản tường thuật chi tiết. Tôi sẽ dành chỗ cho cậu trên báo cho đến hết nửa đêm. 

Ngày hôm nay đối với tôi thật là bận rộn. Tôi đến quán Savage Club để gặp Tarp Henry – người đã cho tôi lời khuyên trước khi tôi đi gặp giáo sư Challenger. Anh ta ngồi nghe tôi nói, nở một nụ cười đầy vẻ nghi ngờ trên gương mặt hốc hác. Và sau đó anh ta chợt cười lớn khi nghe tôi nói rằng tôi hoàn toàn tin những gì giáo sư Challenger nói. 

– Ông bạn của tôi ơi! Cuộc sống không có chỗ nào cho những chuyện trời ơi đất hỡi ấy đâu! Người ta không tin vào những phát kiến vĩ đại đó nếu như không có chứng cứ rõ ràng! Hãy để việc đó cho các nhà văn nhé! Đó là một tay giáo sư siêu lừa đấy! 

– Nhưng thế còn câu chuyện về cậu nhà thơ người Mỹ? 

– Cậu ấy chưa từng tồn tại trên đời này! 

– Tôi đã nhìn thấy cuốn vở và những tác phẩm của cậu ta! 

– Thế cậu nghĩ là người vẽ cái con vật ấy trong vở à? 

– Tất nhiên rồi! Không phải cậu ta thì còn ai vào đây nữa! Cả mấy cái ảnh nữa? 

– Chẳng có cái gì trong mấy bức ảnh đó cả. Cậu cũng đã nói rằng cậu chỉ nhìn thấy một con chim thôi phải không? 

– Một con thằn lằn bay! 

– Đó là những gì ông ta nói với cậu thôi! Ông ta làm đầu cậu mụ mị rồi! 

– Thế còn mẩu xương thì sao? 

– Tớ nghĩ là hắn đã lấy từ một nồi nước dùng nào đó của người Ai-len nhà cậu. Nếu cậu có trí thông minh như người thường thì cậu cũng sẽ dễ dàng chuẩn bị một miếng xương cũng như chụp một tấm ảnh mà thôi. 

Tôi bắt đầu cảm thấy băn khoăn. Có lẽ tôi chưa đủ từng trải nên đã bị ông Challenger lừa gạt chăng? Trong óc tôi chợt nảy ra một ý nghĩ. 

– Cậu sẽ đi cùng tôi đến cuộc hội thảo tối nay chứ? – Tôi hỏi. 

Tarp Henry chợt tỏ ra trầm ngâm. 

– Cái ông Challenger “thiên tài” ấy không được mọi người ưa lắm đâu! – Tarp nói – Hầu như tất cả mọi người đều có lý do để gây sự với ông ta! Tớ lo rằng ông ấy sẽ là người bị cả thành phố Luân Đôn này căm ghét mất! Nếu bọn sinh viên trường y có mặt tại cuộc hội thảo thì chắc sẽ xảy ra ẩu đả. Tớ không muốn dây vào chỗ phiền phức đâu! 

– Nhưng ít ra cậu cũng cần phải nghe ông ấy thể hiện quan điểm riêng của mình một cách công bằng chứ! 

– Thôi được! Nghe cũng có lý đấy! Tối nay tớ sẽ đến đó với cậu! 

Khi hai chúng tôi vào được hội trường thì thấy mọi người đã đến rất đông. Số người tham dự nhiều hơn chúng tôi tưởng tượng. Ngoài cổng, một đoàn xe chạy điện đang dỡ hành lý của các giáo sư râu tóc bạc trắng xuống. Xa xa là những hành khách bộ hành đang chen chật cửa ra vào. Như vậy có thể thấy rằng trong số những người tham dự cuộc hội thảo có nhiều giới, cả giới bình dân và giới khoa học. Dự đoán của chúng tôi đã được chứng minh khi nhìn thấy một chàng trai còn mang nhiều nét trẻ con đang đi trong hành lang. Ngay phía sau là hàng dãy dài sinh viên trường y. Rõ ràng các bệnh viện lớn đã kịp thời cử các phái viên của họ đến đây. Cách xử sự của các khán giả này khá nghịch ngợm và buồn cười. Họ hào hứng hát hàng loạt bài hát đang thịnh hành trước khi bắt đầu cuộc hội thảo. Đây là một điều ít khi xảy ra ở các sự kiện tương tự. Nó ngụ ý một sự bỡn cợt nào đó và tất nhiên dường như báo trước một buổi tối không bình thường. 

Khi ông tiến sĩ già Meldrum xuất hiện với chiếc mũ vành cong kiểu nhà hát opera thì tất cả các sinh viên cùng đồng loạt cất lời: “Ông lấy cái mũ chóp đó ở đâu vậy?”. Ông Meldrum vội vàng bỏ chiếc mũ ra ngay và giấu xuống sau ghế ngồi của mình. Khi giáo sư Wadley bị bệnh gút khập khiễng đến chỗ ngồi của mình thì tất cả các góc của hội trường cùng vang lên tiếng rì rầm theo từng bước chân ông gõ nhịp ngắt quãng xuống mặt sàn khiến ông tỏ ra vô cùng xấu hổ. Nhưng sự phản ứng của mọi người ồn ào nhất là khi ông bạn mới quen của tôi – giáo sư Challenger bước dọc theo hàng ghế đầu và đến ngồi ở chiếc ghế ngoài cùng cũng của hàng ghế đầu. Tiếng la hét nổi lên khắp nơi khi tôi thấy bộ râu đen của ông thấp thoáng trong đám đông. Tôi cảm thấy những gì anh bạn Tarp phỏng đoán có thể trở thành sự thật. Tôi cũng chợt hiểu ra rằng mọi người tập trung ở đây quá nhiều như thế này ngoài việc nghe hội thảo còn có một lý do quan trọng khác nữa là trước đó đã xuất hiện lời đồn vị giáo sư tai tiếng Challenger sẽ tham dự cuộc hội thảo. 

Một vài vị ở hàng ghế danh dự đầu tiên bật cười cảm thông khi ông Challenger xuất hiện. Tiếng la hét của mọi người nghe đáng sợ như tiếng những con thú dữ đói, bị nhốt trong lồng khi nghe thấy tiếng chân của người trông coi chúng đang mang thịt đến. Tôi nghe có tiếng ai đó hò hét lên, thực ra nghe như tiếng hò reo phấn khích chứ không phải của sự căm ghét hay thù oán. Giáo sư mỉm cười vẻ mệt mỏi, trong nụ cười của ông có cả sự khinh rẻ lẫn độ lượng. Thái độ ấy giống như của một ông già tốt bụng khi nghe thấy tiếng sủa của một đàn chó con. Ông chậm rãi ngồi xuống chỗ của mình, ngực thở phào, tay vuốt nhẹ chòm râu, đôi mắt với cặp mí sụp xuống nhìn đám đông với vẻ miệt thị. Tiếng la ó từ lúc ông Challenger bước vào vẫn chưa dứt, ngay cả khi giáo sư Ronald Murray – chủ tọa cuộc hội thảo và ông Waldron – diễn giả của buổi tối hôm nay bước lên bục. 

Giáo sư Murray Ronald cũng bị mắc lỗi tương tự như hầu hết người Anh khác đó là việc ông nói quá bé. Tôi cũng không hiểu người đời nữa rồi. Không biết tại sao họ nói toàn những điều hay ho cả nhưng lại không biết làm thế nào để cho người khác có thể nghe được – điều mà tôi cảm thấy không có gì dễ hơn. Phương pháp truyền thụ của họ giống như việc một người múc những thùng nước mát từ dòng suối và đổ chúng vào một cái bồn chứa qua một cái ống bị tắc. Trong khi chỉ cần một cố gắng nhỏ anh ta cũng có thể làm thông được cái ống đó nhưng anh ta lại không làm thế. Giáo sư Murray lấy tay chỉnh lại chiếc cà vạt màu trắng rồi ông chỉnh lại vị trí của bình đựng nước được đặt trên bàn, cạnh chiếc chân nến bằng bạc, bên tay phải của ông. Sau đó ông ngồi xuống ghế. Tiếp theo chương trình ông Waldron – diễn giả nổi tiếng tiến đến bục diễn thuyết, khắp hội trường rì rầm tán thưởng. Ông Waldron là một người nghiêm nghị và khắc khổ, giọng nói khan khan rất khó nghe, phong cách không được nhẹ nhàng cho lắm. Nhưng ông lại có một biệt tài là biết cách tổng hợp ý kiến của tất cả mọi người và chuyển tải tới mọi người một cách dễ hiểu nhất, thậm chí gây cho khán giả một sự thú vị nhất định. Ông có thể cải biến các câu chuyện bình thường thành câu chuyện hài hước vì vậy các vấn đề như động vật có xương sống hay điểm thu phân trong tính cách lịch qua cái đầu thông minh của ông cũng sẽ trở thành đề tài gây cười. 

Bằng ngôn ngữ của khoa học, một thứ ngôn ngữ luôn luôn rõ ràng mạch lạc đầy hình ảnh, ông mở ra cho chúng tôi một chân trời kiến thức mà trước đây chúng tôi chưa hề biết. Ông diễn thuyết về địa cầu, về những đám cháy khí ga khổng lồ. Ông nói với chúng tôi về sự hình thành những ngọn núi lửa, sự hình thành của nước từ hơi nước, về những bước chuẩn bị vô cùng huyền bí cho những bi kịch của cuộc sống. Về nguồn gốc của sự sống thì ông tỏ ra khá dè dặt. Ông tuyên bố rằng mầm mống đầu tiên của sự sống không chắc có tồn tại được vào thời hỗn mang mà nó chỉ mang tính tương đối. Như vậy rất có thể nó được hình thành từ những nguyên tố vô cơ trong vũ trụ. Rất có thể – ông nói như vậy. Hay các hạt mầm đầu tiên của sự sống lại bắt nguồn từ một ngôi sao băng nào đó. Vấn đề trên khó có thể được giải đáp một cách hoàn hảo. Tóm lại kẻ thông minh nhất là người sẽ không quá phụ thuộc vào các lý thuyết có sẵn. Chúng ta không thể nghiên cứu cuộc sống hữu cơ của chúng ta trên trái đất này bằng việc nghiên cứu những yếu tố vô cơ trong phòng thí nghiệm được. Khoảng cách từ cái chết cho đến sự sống là điều mà các nhà hóa học không thể giải đáp được. Nhưng có một nhà hóa học vĩ đại nhất – đó chính là Tạo hóa – Người đã trải qua nhiều giai đoạn lâu dài để tạo ra những điều mà chúng ta không thể tưởng tượng nổi… vì vậy cần xem xét vấn đề dần dần. 

– Điều này lại làm tôi lại muốn nói về nấc thang tiến hóa của động vật bắt đầu từ động vật thân mềm và các loài động vật dưới biển sau đó tiến dần đến bò sát, cá và cuối cùng là chuột túi – một loài động vật luôn mang con của nó trước ngực. Nó được coi là tổ tiên của tất cả các loài động vật có vú và hơn nữa là tổ tiên của tất cả khán giả đang ngồi trong hội trường này. 

– (“Không!” có tiếng của một sinh viên nào đó vọng lên từ hàng ghế sau). 

Ông Waldron tiếp tục: 

– Và thậm chí quý ông đeo cà vạt đỏ vừa phản đối kia cũng có thể được nở ra từ một quả trứng (mọi người cười ồ lên). Thật kỳ lạ nếu chúng ta nghĩ rằng cả một quá trình sáng tạo dài lâu của đấng Tạo hóa đã dẫn đến việc tạo ra quý ông đeo cà vạt đỏ kia. Nhưng nếu quá trình đó dừng lại thì sao? Quý ông kia có phải là sản phẩm cuối cùng của đấng Tạo hóa hay không? Và ông có phải là đại diện uôn loài, là bậc thang sau chót của sự tiến hóa hay không? Đấng Tạo hóa luôn hy vọng rằng ngài sẽ không xúc phạm đến quý ông đeo cà vạt đỏ. Cho dù ông có bao nhiêu tính tốt trong cuộc sống thì đối với vũ trụ rộng lớn, ông cũng chỉ là một phần nhỏ nhoi của cả quá trình – cái quá trình chúng ta chưa thể biết tường tận được. Sự tiến hóa không phải do một thế lực nào đó thúc đẩy, Đấng Tạo hóa vẫn đang làm công việc của Người và như thế chắc chắn sẽ có nhiều điều thú vị đang chờ đón chúng ta. 

Giữa tiếng cười khúc khích của mọi người, diễn giả vẫn tiếp tục đề tài nguồn gốc của muôn loài, ông nói về sự mất đi của biển, sự xuất hiện của những cồn cát, của loài sứa yếu ớt, xu hướng của các loài sinh vật biển vào trú ngụ tại các đầm lầy đầy bùn nơi có bao nhiêu thức ăn cùng tốc độ phát triển kinh người của chúng. 

Ông nói tiếp: 

– Như vậy! Thưa các quý bà, cùng quý ông! May mắn thay loài thằn lằn đáng sợ mà chúng ta có lần được xem trong những mẩu hóa thạch vùng Wealden hoặc vùng Solenhofen đã hoàn toàn tuyệt chủng trước khi có sự xuất hiện của loài người trên hành tinh này. 

– Không phải! 

Có tiếng ai đó vọng lên từ dưới hàng ghế đầu. Ông Waldron là một người nghiêm khắc pha một chút hài hước chua cay. Chính ông đã lấy ngay ví dụ về anh chàng sinh viên đeo cà vạt màu đỏ – người đã cả gan ngắt lời, khiến anh chàng này không dám tái phạm lần nữa. Nhưng lần này tiếng nói vọng lên làm ông không kịp suy nghĩ để đối phó. Ông dừng lại mấy giây và sau đó ông cao giọng, nhắc lại rành rọt mấy câu: 

– … đã tuyệt chủng trước khi xuất hiện con người! 

– Không phải! – ai đó lặp lại.