Khúc Thừa Dụ là người ôn hoà, tính thương dân, trong vùng nhân lúc triều đình phương Bắc không thể kiểm soát quá xa, nhất mực tôn ông làm tân Tiết độ sứ nắm binh lực khắp Tĩnh Hải. Trong hơi thở cuối cùng, đại Đường đành chấp thuận Khúc Thừa Dụ chính thức bước lên kiểm soát thực quyền. Lại nói đến Khúc Hạo, người kế nghiệp sau khi Khúc Thừa Dụ qua đời, ông bên trong cai trị vững vàng, bên ngoài ngoại giao mềm dẻo, khiến quân Nam Hán dù thèm thuồng vẫn chưa tìm được thời cơ triệt hạ.

Ở đời, luôn tồn tại một câu khái quát sự việc, giả như “không ai giàu ba họ” nhằm chỉ quá trình duy trì quyền lực nhà họ Khúc. Quả nhiên đến đời thứ ba, Tiết độ sứ Khúc Thừa Mỹ bác bỏ chính sách của cha, chỉ thuần phục nhà Hậu Lương không thuần phục nhà Nam Hán, khiến long nhan nỗi giận, là cái cớ kéo theo nhiều trận mưa tanh máu lửa sau này.

Mùa thu năm Quý Mùi (2)

Vua Nam Hán Lưu Cung bất mãn Khúc Thừa Mỹ đã lâu, sai nha tướng Lý Khắc Chính tấn công Tĩnh Hải, ngang nhiên bắt Thừa Mỹ về, còn ra lệnh Lý Tiến trấn giữ Giao Châu, chiếm cả kinh đô là Đại La thành. Đất nước một lần nữa rơi vào ách thống trị khốc liệt bạo quan phương Bắc. Bấy giờ, một nha tướng dưới trướng Khúc Hạo là Dương Đình Nghệ, vô cùng tận trung, ẩn nhẫn giấu mình, ôm lòng báo thù cho Khúc Trung Chủ(3). Ông âm thầm nuôi ba ngàn giả tử(4), chiêu mộ hào kiệt khắp nơi, mang danh đại nghĩa khuyến khích quy phục.

Mùa đông năm Tân Mão(5)

Lý Tiến âm thầm điều tra biết được Dương Đình Nghệ nuôi số lượng lớn giả tử, lo sợ tạo phản liền cho người cấp báo Lưu Cung. Vua Nam Hán giận dữ phái Trần Bảo đem quân sát phạt họ Dương, cũng tiện hợp cứu Lý Tiến. Nhắm thấy thời cơ chín muồi, Dương Đình Nghệ dẫn đại quân bao vây phá La thành. Lý Tiến trước đó thấp thỏm sợ chết đã bỏ lại La thành và Giao Châu, cụp đuôi âm thầm trở về nước. Trần Bảo đến nơi biết Lý Tiến đã trốn thì giậm chân chửi thề, sau vì Dương Đình Nghệ đem quân ra đánh mà thua, chết trận.

Dân và quân Nam Việt một lần nữa đứng lên tự quyết định vận mệnh, một lòng kính phục tôn Dương Đình Nghệ trở thành Tiết độ sứ đời tiếp theo.

Đất nước bước vào thời bình, nay đã đến được năm thứ sáu.

——————————————-
(1) Dựa trên Đại Việt sử ký toàn thư, phần Ngoại kỷ, quyển V, Kỷ Nam Bắc phân tranh
(2) Năm 923
(3) Khúc Hạo sau khi mất được người đời suy tôn là Khúc Trung Chủ, tương tự Khúc Thừa Dụ là Khúc Tiên Chủ, Khúc Thừa Mỹ là Khúc Hậu Chủ
(4) Con nuôi
(5) Năm 931