Trước khi anh nói là một ngày nào đó anh sẽ cưới tôi, tôi chưa bao giờ thực sự nghiêm túc nghĩ việc đó có thể xảy ra. Tôi thừa nhận mình cũng có chút hy vọng hão huyền về chuyện đó, nhưng tôi đã phá bỏ một loạt lời thề độc rồi và tôi không chắc mình lại muốn thề thêm lần nữa. Một phần trong tôi sợ rằng tôi sẽ phản bội anh như tôi đã phản bội mẹ Christina, vì thế khi anh không nhắc gì về chuyện đó nữa tôi đã nghĩ rằng anh chỉ nói vu vơ thôi, cái cách đàn ông vẫn hay làm khi lãng mạn. Sự thực là, việc đó thậm chí cũng chẳng làm tôi buồn phiền gì, vì cuộc đời tôi giờ đã tuyệt vời hơn tất cả những gì tôi có thể tưởng tượng từ trước đến nay rồi. Tôi đang giúp việc cho mấy người Beguine, cải thiện việc soạn sách của họ, chẳng mấy chốc thì tin tôi được đào tạo tại phòng viết ở Engelthal đã rò rỉ tới tai một số nhân vật giàu có trong vùng.Có một điều chẳng bao giờ thay đổi. Những kẻ có của luôn muốn khoe khoang những gì họ có mà người khác lại không. Hồi đó, có gì tốt hơn sách chứ? Người ta không chỉ có thể khoe sự giàu có, mà còn có thể khoe cả sự thông minh xuất chúng và khiếu thẩm mỹ cao nữa. Tuy nhiên, tôi vẫn không hay biết về điều đó khi một nữ quý tộc đến gặp tôi và đề nghị giao một nhiệm vụ cho tôi, là xem tôi có thể làm một bản Der gute Gerhard của Rudolf cho sinh nhật chồng bà hay không. Tôi từ chối bà, nghĩ rằng sẽ là sỉ nhục anh nếu tôi thấy cần đóng góp thêm vào thu nhập gia đình. Nhưng lại có một đặc tính khác chẳng bao giờ thay đổi ở người giàu: họ cho rằng người nghèo luôn nghĩ mình có giá. Và sự thật quả đúng như họ nghĩ. Bà quý tộc đưa ra một cái giá vượt xa những gì anh có thể kiếm được trong một năm. Tôi lại bắt đầu từ chối, nhưng… ờ, chúng ta cần khoản tiền đó, vì thế tôi xin được suy nghĩ thêm một chút.Tôi không biết phải nói với anh thế nào. Chúng ta đã cùng đồng ý rằng chuyện học việc lâu dài của anh là lựa chọn tốt nhất rồi, nhưng tiền lương của anh thì ít đến nỗi anh không thể kiếm đủ tiền để trang trải các khoản thiết yếu nhất của chúng ta. Đôi vợ chồng cho chúng ta thuê nhà cũng hiểu hoàn cảnh của chúng ta, và dù bản thân họ cũng chẳng khá giả gì, họ vẫn tốt bụng giảm bớt một phần tiền thuê nhà. Đây là thứ duy nhất giúp chúng ta tiếp tục trụ lại được, nó làm anh cảm thấy mình đang làm cả họ lẫn tôi phải thất vọng.Suốt mấy ngày liền tôi cứ đi đi lại lại trong phòng, nói những câu không đầu không cuối. Anh cứ hỏi suốt là có chuyện gì thế, và tôi cứ nói “Không có gì”. Cuối cùng khi không thể chịu đựng thêm được nữa, anh gặng hỏi tôi đang nghĩ gì vậy. Tôi thực đã không phải với anh – giảm bớt trách nhiệm của mình bằng cách khiến anh bắt tôi thú nhận. Tôi nói rằng tôi muốn làm sách lần nữa và nói với anh về lời đề nghị của bà quý tộc. Tôi làm ra vẻ anh đang ban ân huệ nếu cho phép tôi được thực thi nhiệm vụ đó vậy.Anh thoải mái với chuyện đó hơn cả tôi tưởng tượng, anh bảo nếu việc đó làm tôi vui thì tôi nên làm đi. Lý do anh không để tâm đến chuyện đó, dù chẳng bao giờ nói ra, là tôi có thể làm nhiệm vụ ấy miễn là cả hai chúng ta đều giả vờ làm vì sở thích. Nhưng cả hai chúng ta cũng chẳng giả vờ được lâu khi anh mở tròn mắt ngạc nhiên lúc tôi nói được trả bao nhiêu tiền.Người phụ nữ quý tộc nhanh chóng ứng trước một khoản. Với bà chẳng là gì, nhưng với chúng tôi, đó là một gia tài. Cũng phải mất vài ngày tôi mới có thể dồn hết can đảm để tiêu vài đồng trong số đó, tôi biết là ngay khi tôi làm thế, tôi sẽ không còn đường thoát. Khi đưa đồng tiền đầu tiên cho người thợ làm giấy da, tôi đã có một cảm giác khá thanh thản, và thế là tôi bắt tay vào làm việc.Tôi hoàn thành cuốn sách đầu tiên đó và người phụ nữ quý tộc có vẻ rất hài lòng với thành quả đạt được. Tôi không biết có phải bà giới thiệu tôi cho bạn bè hay họ tìm được tôi nhờ những kênh thông tin khác, nhưng điều đó thực sự cũng chẳng quan trọng. Dù gì, họ cũng tìm được tôi.Thợ làm sách ở Mainz còn thiếu năng lực và vì đến từ Engelthal, tôi đã có một sự đảm bảo nhất định. Không ai tin rằng thành phố quê hương của mình có thể sản sinh ra những nghệ sĩ đích thực, nhưng hầu như tất cả mọi người đều chấp nhận rằng ở những nơi khác nhân tài nhiều như lá mùa thu. Tuy nhiên, quan trọng hơn, ai cũng thừa nhận rằng bản thảo tốt nhất phải đến từ phòng viết trong các tu viện, vì thế nếu một người phụ nữ quý tộc không thể đặt sách thẳng từ một tu viện nào đó, tôi sẽ là lựa chọn thay thế tốt nhất. Bà ấy sẽ tự hào khoe là mình đang sở hữu một cuốn sách được viết bởi một nữ tu của tu viện Engelthal – mà dĩ nhiên không hề đả động đến việc người nữ tu đó không còn ở trong tu viện nữa rồi.Chẳng mấy chốc tôi đã nhận được nhiều đơn đặt hàng không thể làm xuể, và đó là lúc người ta bắt đầu giở trò biếu xén. Khi tôi bâng quơ nói mình thích nấu ăn đến mức nào, một nữ quý tộc đã đáp ngay lập tức rằng bà sẽ cho tôi cả một lô xích xông thịt ngon nhất đủ loại nếu tôi đặt đơn hàng của bà lên đầu danh sách. Tôi chấp nhận và nhanh chóng phát hiện ra các lời đồn thổi của tầng lớp bay nhanh đến thế nào. Không chậm trễ, tôi đã được mời dùng tất cả các thể loại ngon ngọt và, trước khi tôi kịp nhận ra, yến mạch và lúa mạch đã thay thế hạt kê trong bữa ăn hằng ngày của chúng ta. Chúng ta được tặng tất cả các loại hoa quả đang vào mùa – anh đào, mận, táo, lê và mận gai – và cả những thứ đắt đỏ khác như đinh hương và gừng, mù tạt và thì là, đường và quả hạch. Anh không thể tưởng tượng nổi những thứ này có ý nghĩa đến thế nào đâu. Bất cứ lúc nào không dịch hay chép sách thì tôi lại cố thử các công thức khác nhau; tôi cảm thấy mình đang cố đền bù cho tất cả những món chúng ta chưa bao giờ được ăn. Bà chủ nhà cũng giúp tôi vì bà ấy cũng hiếm khi được sử dụng các loại gia vị hảo hạng thế này, và tôi đã phải cười phá lên trước việc tôi đang dần trở thành một tội đồ ẩm thực. Xét cho cùng, chẳng phải Dante đã ném một nữ quý tộc xứ Sienese vào Địa ngục vì phát hiện ra “tội dùng đinh hương lãng phí” hay sao?Chẳng mấy chốc chúng ta đã sống như ông hoàng bà chúa ở Pháp. Tôi để cửa mở suốt với một nồi thịt hầm lúc nào cũng nghi ngút khói và chúng ta nhanh chóng trở thành đôi vợ chồng nổi tiếng nhất trong vùng. Thậm chí cả những người bạn Beguine của tôi cũng ghé qua, dù họ luôn giả bộ khinh bỉ đồ ăn ngon. Tôi luôn nhắc họ nhớ rằng họ đã thề sống cả đời để làm từ thiện và nếu họ làm trái tim tôi tổn thương thì đó không phải việc thiện đâu. Họ sẽ giả vờ đang ban cho tôi ân huệ bằng việc ăn những món đó, và tôi bắt đầu nhận ra ngay cả các Beguine cũng thích tán hươu tán vượn trong bữa ăn.Những người phụ nữ Do Thái thỉnh thoảng cũng ghé vào và tôi đã bất ngờ khi biết rất nhiều người trong số họ làm kinh doanh, đặc biệt nếu người chồng đã mất và người vợ phải đứng ra đảm đương việc giao thương của gia đình. Phải nói thật, điều này đã tạo cảm hứng cho tôi. Khi tôi trở nên quá bận rộn không thể nhận các bản thảo mới, một trong những người phụ nữ này đã gợi ý tôi nên thuê công nhân và bắt đầu kinh doanh đi là vừa.Đến lúc này, lòng tự trọng bị thương tổn của anh đã được tiền chữa lành. Anh nói tôi có thể làm gì tùy thích, vì thế tôi quyết định mở rộng phạm vi làm ăn. Sao lại không chứ? Khi ở phòng viết, tôi đã học được cách nhiều người hợp tác để làm nên một cuốn sách như thế nào, tôi cũng đã có kinh nghiệm làm việc với các thương gia và hiểu mọi ngóc ngách của quy trình. Càng nghĩ nhiều, tôi càng tin chắc mình có thể làm được.Đầu tiên, tôi tìm một người thợ làm giấy tôi thích. Tôi nhận được sự thán phục của ông khi tôi chỉ cho ông cách làm hỗn hợp đá vôi dùng để ngâm da động vật được nhuyễn hơn. Sau khi ông hết sốc vì được một phụ nữ chỉ dạy, tình bạn của chúng tôi đã nở rộ. Chúng tôi lập một bản giao kèo: hằng tháng ông sẽ mang giấy đến cho tôi, giảm giá nếu tôi lấy nhiều. Mỗi khi hàng được đưa tới, chúng tôi sẽ cùng ngồi xuống nhấm nháp chút thịt hầm và bàn bạc về lượng giấy tôi cần vào tháng tới. Chúng tôi đã trở thành bạn tốt, bạn tốt thực sự ấy, và ông ngày càng thích tài nấu nướng của tôi cũng như việc kinh doanh giữa tôi và ông vậy.Tiếp theo, tôi tìm được một người vẽ tranh minh họa mà sự tinh tế trong tâm hồn rất hợp với tôi. Thương lượng với cậu khá là dễ dàng vì cậu còn trẻ và đang gặp vận rủi. Hằng tháng tôi sẽ gửi cho cậu vài trang sách để vẽ những bức tiểu họa. Cậu cũng làm người kẻ khung và sắp chữ cho tôi, nghĩa là tôi sẽ đỡ phải quản lý thêm một người nữa. Sự sắp xếp này làm cả hai chúng tôi hài lòng; vì lần đầu tiên trong đời cậu có thể kiếm sống nhờ tài vẽ của mình. Cậu tử tế đến mức vẫn giữ một mức giá phải chăng cho tôi ngay cả khi cậu đã có tiếng và rất nhiều người làm sách khác cũng mời mọc cậu làm cho họ.Cũng có cả những người làm công khác nữa, chủ yếu là người viết thuê tự do, nhưng tôi sẽ không làm anh mất thì giờ với tiểu tiết đâu. Điều tuyệt vời nhất trong chuyện kinh doanh này nằm ngoài sức tưởng tượng của tôi: đột nhiên tôi lại được làm việc với sách. Khi tôi được thuê làm các bản sao Eneid của Virgil và Giấc mơ của Scipio của Cicero, nhà bảo trợ đã cho mượn các sách gốc để giúp tôi dễ làm việc. Sau đó, tôi làm các tác phẩm anh hùng lãng mạn – Hiệp sĩ Parzival của Wolfram, Hiệp sĩ Iwein của Hartman và Hiệp sĩ Tristan của Gottfreid. Vào buổi tối, tôi sẽ mang chúng đến bên giường và đọc cho anh nghe. Đây là một trong những giờ khắc hạnh phúc nhất trong cuộc đời chúng ta, vì chẳng có gì làm tôi yêu quý hơn là được ngồi với một cuốn sách đặt lên đùi và có anh tựa vào vai tôi. Tôi cố dạy anh học đọc nhưng anh chẳng bao giờ chịu kiên nhẫn. Hơn nữa, anh bảo thích được tôi đọc cho nghe hơn.Thời gian cứ thế trôi và tôi thấy mình dành nhiều thì giờ hướng dẫn những người chép sách khác hơn là tự mình chép, cho tới khi tôi nhận ra rằng mình đã có đủ năng lượng để các buổi tối tập trung vào bản dịch Dante. Tôi đã buộc phải từ bỏ việc này khi chúng ta mới đến Mainz vì không có giấy viết, rồi khi có những tờ giấy viết đầu tiên thì tôi lại không có thời gian. Giờ tôi có cả hai, và cuối cùng cũng hiểu những gì Gertrud nghĩ về cuốn Kinh Thánh của bà. Tôi sẽ tỉ mẩn soi từng chữ một để đảm bảo bản dịch của tôi phải là một kiệt tác, và sao tôi lại phải vội nhỉ? Anh và tôi còn có cả cuộc đời phía trước cơ mà.Cuối cùng đợt học việc của anh cũng kết thúc và anh đã có giấy tờ tùy thân. Thông thường theo sau đó sẽ là hành trình Wanderjahre, anh sẽ phải đi hết thành phố này đến thành phố khác để học những người thầy khác nhau, nhưng anh chẳng có ý định đi đâu cả. Anh sẽ tìm việc ở Mainz, nơi hầu hết những người thợ đá đều đã biết anh và hiểu rõ tại sao anh quyết định không đi học đâu nữa. Chẳng ai chê bai người đàn ông đã trở thành thợ học việc lớn tuổi nhất trong thành phố cả.Chúng ta đã gặp quá nhiều may mắn trong đời đến nỗi hầu như không ai nói gì về một chuyện hiện không được tốt đẹp cho lắm. Có lẽ chúng ta nghĩ mình không có quyền phàn nàn, hoặc có lẽ chúng ta cũng không muốn ám quẻ nhau, nhưng chúng ta đã rất cố gắng trong chuyện ấy rồi mà tôi vẫn chưa thụ thai. Trong sâu thẳm tâm trí, tôi luôn lo lắng rồi anh sẽ nghĩ tôi không phải một người bạn đời thích hợp, vì thế anh không thể hiểu được tôi đã nhẹ nhõm đến mức nào khi vừa cầm giấy tờ trong tay, anh tuyên bố sẽ kết hôn với tôi.Chúng ta quyết định sẽ chỉ làm một lễ cưới nho nhỏ thôi nhưng ngay khi tin đồn rò rỉ ra ngoài, tất cả những người chúng ta biết đều muốn tham dự. Tôi cho rằng đó là vì chúng ta được yêu mến, nhưng có vẻ mọi người mong đợi một bữa tiệc hoành tráng thì đúng hơn. Tôi chuẩn bị thức ăn, món quà tặng hoành tráng nhất, và nhanh chóng có cả một đội quân giúp sức xuất hiện trong bếp. Khi ngôi nhà của chúng ta trở nên quá nhỏ, việc chuẩn bị đã tràn cả sang những ngôi nhà lân cận. Bà chủ nhà của chúng ta đã điều hành mọi thứ, và thậm chí cả mấy người Beguine cũng đến giúp sức dù họ là những đầu bếp cực kỳ kinh khủng.Nuối tiếc duy nhất của tôi là tôi không thể mời mẹ Christina, cha Sunder và huynh trưởng Heinrich. Tôi đã nghĩ đến việc gửi lời mời tới Engelthal, nhưng tôi biết họ sẽ buộc phải từ chối thôi, và tôi không muốn đặt họ vào tình cảnh đó. Tôi tự an ủi bản thân với suy nghĩ là nếu có thể thì họ chắc chắn sẽ đến. Còn việc duy nhất khiến anh hối tiếc là chuyện anh đã không thể mời Brandeis.Anh còn thậm chí không biết bạn mình còn sống hay không. Tệ hơn, anh không thể đi tìm anh ấy mà không để lộ ra rằng mình đã thoát nạn và trốn khỏi đội quân condotta, đội quân mà luật lệ duy nhất là không để ai trốn thoát. Anh không thể tha thứ cho bản thân chuyện Brandeis đã để anh trốn thoát, trong khi anh ấy phải quay lại với họ. Vẫn có những lúc anh giật mình tỉnh khỏi cơn ác mộng về những trận chiến xưa cũ.Lễ cưới của chúng ta diễn ra rất suôn sẻ và trời thì không thể nào đẹp hơn. Những người thợ đá đứng cùng những người thợ làm sách, người Do Thái với Thiên Chúa giáo, và tất cả mọi người, thậm chí cả những người Beguine nữa, đều ăn cho tới khi bụng no căng. Hầu hết khách khứa đều khật khưỡng về nhà, và rồi chỉ còn lại anh và tôi, dành cho nhau đêm đầu tiên với tư cách là vợ chồng.Khi chúng ta tỉnh dậy vào sáng hôm sau, anh đã tặng tôi một bức tượng thiên thần nhỏ bằng đá anh mới tạc. Đây là Morgengabe của tôi – món quà buổi sáng anh tặng cho tôi, thể hiện chúng ta đã trở thành vợ chồng hợp pháp của nhau. Chính thức là của nhau. Tôi luôn nghĩ rằng điều đó chẳng quan trọng, chẳng cần phải có nghi lễ gì để chứng tỏ một tình yêu tôi đã biết chắc là tình yêu đích thực, nhưng tôi vẫn không kìm được những giọt nước mắt hạnh phúc.Anh nhanh chóng tìm được một việc làm ổn định và sức khỏe cũng khá lên. Anh hồng hào khỏe mạnh và luôn thích được làm việc với đá. Tôi làm sách, quản lý nhân viên, và tiếp tục dịch cuốn Địa ngục. Chúng ta vẫn tiếp tục nói chuyện về việc sẽ chuyển đến một ngôi nhà lớn hơn nhưng không hiểu sao chúng ta chẳng còn thực sự hào hứng với việc đó nữa. Chúng ta yêu nơi mình đang ở, chúng ta yêu quý bạn bè mình, và có lẽ việc ở khu người Do Thái rất hợp với chúng ta vì chúng ta cũng chỉ là người ngoài, như họ thôi. Có lẽ một ngôi nhà lớn hơn chỉ là một giấc mơ chúng ta tạo ra khi cần gì đó bấu víu để có thể tiếp tục đi tiếp. Chỉ còn một thứ có thể làm chúng ta trở nên hạnh phúc hơn – và rồi, chúng ta cũng có được nó.Sau bao nhiêu năm không thành công, cuối cùng tôi cũng có thai. Giây phút hạnh phúc nhất tôi từng có trong đời là khi tôi nói với anh và nhìn thấy nét mặt anh lúc đó. Chẳng có chút sợ sệt hay ngờ vực gì, chỉ có sự háo hức khôn tả. Anh chạy ào ra ngoài để kể với tất cả đồng nghiệp của mình và khi trở lại anh đã ôm tôi thật chặt, nói huyên thuyên về những lợi ích của con gái so với con trai, rồi của con trai so với con gái.Không lâu sau khi chúng ta cùng ra chợ mua rau quả thì thấy một nhóm thanh niên tranh cãi với một người bán hàng rong về việc mua rẻ bán đắt. Chúng mặc những bộ quần áo rách rưới và cư xử ngông cuồng theo cái cách mà chỉ thanh niên mới làm. Đứng ở một bên, một người đàn ông đứng tuổi đang nhìn cảnh đó với ánh mắt của người đã phải chứng kiến cảnh tượng tương tự hàng trăm lần, nhưng biết chẳng thể làm được gì, đành mặc ra sao thì ra.Tôi nghĩ mình đã nhìn thấy anh ấy trước đó, nhưng không thể nhớ nổi tên. Tôi nắm lấy tay anh và chỉ về phía người đàn ông, hỏi xem anh có nhận ra anh ấy không. Anh đánh rơi túi rau quả, và mặt anh cắt không còn một giọt máu. Khi cuối cùng cũng có thể nói lại được, anh gần như không thể thốt được tên người đó.