Nội thần Đại Tống chia thành hai tỉnh: Nhập nội nội thị tỉnh và Nội thị tỉnh. Nhập nội nội thị tỉnh thông với cung cấm, chưởng quản công việc hậu cung, còn gọi là Hậu tỉnh, Bắc ti; Nội thị tỉnh quản lý việc cung dưỡng, hầu hạ nội triều[1] và các công việc tạp dịch vẩy nước quét nhà, gọi là Tiền tỉnh, Nam ban.

[1]Nội triều chỉ nơi hoàng đế xử lý chính sự và nghỉ ngơi.

Tôi bị đưa đến Hàn lâm thư nghệ cục[2] của Nội thị tỉnh. Bởi vì sau này phải phụ trách việc ghi chép, kiểm kê sách, cho nên không chỉ tiếp thu được nhiều kiến thức phong phú, lại còn được nội thần tinh thông văn chương thi họa giảng dạy cho chúng tôi. Ngoài ra các tiểu hoàng môn phải làm các loại công việc tạp dịch vẩy nước quét nhà, thời gian còn lại tôi đọc thư thi (kinh thi và thư kinh) và tìm tòi luyện tập chữ triện, lệ, hành, thảo, chương thảo, phi bạch[3].

[2] Hàn lâm thư nghệ cục là tên một cơ quan công vụ thuộc Hàn lâm viện thời Tống

[3] Triện, lệ, hành, thảo là các thể chữ Hán trong nghệ thuật thư pháp; Chương thảo: một loại chữ Thảo, nét chữ còn giữ được một số đặc điểm của chữ Lệ; Phi bạch: cách viết đặc biệt, giữa nét có những vết trắng

Tôi thích bầu không khí yên tĩnh trong Thư viện và cuộc sống yên bình như thế này, nhưng Trương Thừa Chiếu thì không, thường ngày than thở trách móc.

Trương Thừa Chiếu là đồng bạn của tôi ở Hàn lâm thư nghệ cục, cậu ta nhỏ hơn tôi hai tháng, nhưng vào cung sớm một năm, nên trước mặt những người mới nhập cung như tôi thì tự cho mình là tiền bối, luôn miệng chủ động chỉ bảo chúng tôi tỉ mỉ mọi việc trong cung. Những người khác rất gai mắt với bộ dạng này của cậu ta, chỉ có tôi không nói nhiều, mỗi lần đều yên lặng lắng nghe, vì vậy ngược lại sau này chúng tôi trở thành bạn chí cốt.

Cậu ta một lòng muốn chuyển tới Nhập nội nội thị tỉnh, cũng nhờ miệng cậu ta mà tôi mới biết hóa ra địa vị ở hai nội thị tỉnh không giống nhau.

Một hôm, hai người chúng tôi thừa mệnh đem cuốn văn tự do Thư nghệ cục sao chép đến Trung thư môn hạ. Vì tướng công[4] cần gấp, chúng tôi đi đường vội, lúc đi tới khúc quanh không cẩn thận va vào hai tên nội thị đi tới. Hai tên kia cao hơn chúng tôi một cái đầu, chỉ lảo đảo hai cái, còn chúng tôi thì ngã lộn ngược xuống đất, cuốn văn tự cũng rơi toán loạn.

[4] Tướng công: cách gọi tôn kính dành cho tể tướng

“Đám nhãi con, không có mắt nhìn à?” Hai tên tức giận mắng chúng tôi

Tôi không thèm để ý tới bọn chúng, chỉ vội vàng cúi xuống nhặt cuốn văn tự, kiểm tra xem có bị bẩn, rách hay không. Trương Thừa Chiếu nghe chửi có phần nóng nổi, chuẩn bị đứng lên chửi lại nào ngờ vừa nhìn thấy rõ trang phục của bọn chúng, ngay lập tức nhụt chí, ngược lại cười nói “Là chúng tôi không cẩn thận, cản đường hai vị đại ca, mong hai vị đại ca thứ tội. Đáng đánh, đáng đánh!”

Nói xong còn tự tát vào mặt mình một cái, lại cuống quýt khom người cười nhận lỗi. Hai tên kia nhìn chúng tôi đầy khinh thường, rồi mới thong thả rời đi.

Tôi thấy khó hiểu, hỏi “Vì sao cậu phải nhún nhường với bọn chúng như vậy?”

Trương Thừa Chiếu tay nắm chân đá về phía bóng lưng của hai tên kia, lại hung hăng nhổ một ngụm nước miếng, rồi đáp “Thứ nhất, bọn chúng có phẩm cấp (cấp bậc) nội thị hoàng môn; thứ hai, bọn chúng là nội thị hoàng môn của Nhập nội nội thị tỉnh.”

Tôi biết bây giờ chúng tôi chỉ là tiểu hoàng môn không có phẩm cấp, nội thị hoàng môn còn cao hơn chúng tôi một cấp bậc, nhưng tôi không hiểu vì sao nội thị hoàng môn của Nhập nội nội thị tỉnh đặc biệt được xem trọng.

“Người bọn họ hầu hạ là quan gia (hoàng đế), nương nương, công chúa đấy! Ở trước mặt chủ tử tùy tiện nói ngọt vài câu, là chúng ta đã có điểm tâm ngon ăn rồi!” Trương Thừa Chiếu buồn bực nói “Năm đó tôi lười biếng, không chú ý học tập lễ nghi, mới không được phân đến Nhập nội nội thị tỉnh.”

Từ Trung thư môn hạ trở về, Trương Thừa Chiếu giải thích cho tôi nghe từng cái trọng yếu của các ty[5] trong Nhập nội nội thị tỉnh “Những người đó khỏi cần nói, trực tiếp đến tẩm điện của quan gia hoặc hoàng hậu, các vị nương nương cùng công chúa hầu hạ, tất cả đều được tuyển chọn từ Hậu tỉnh. Ngoài ra các ty ở Hậu tỉnh cũng đều không đơn giản: Ngự dược viện, quản lý việc xem xét, nghiên cứu sách y học và thuốc chữa bệnh, bào chế các vị thuốc để phục vụ hoàng đế, là người được kính trọng nhất trong cung, không phải nội thần có công thì không thể đảm nhiệm “Lĩnh ngự dược viện”; Nội đông môn ty, quản việc người và vật ra vào cung cấm, không những có thể giới hạn việc xuất hành (đi ra ngoài), nếu phát hiện có người mang theo vật khả nghi, còn có thể trực tiếp đề giao cho Hoàng thành ty[6] xử lý hoặc bẩm báo lên Trung thư môn hạ, có bọn họ giám sát, ngay cả quan gia cũng không dám tự ý thưởng tiền bạc cho người khác; Hợp đồng bằng do ty, quản lý các đồ đạc, của cải trong cung cấm, khi vua đưa ra chiếu thư ban thưởng thì phải ghi chép tên gọi và số lượng vật ban thưởng thành một danh sách, rồi giao cho người chưởng quản ngự kho lấy ra, cái gì quan gia ban thưởng cũng phải thực hiện trao đổi với bọn họ, ai mà dám đắc tội chứ? Long đồ, Vu xương, Bảo văn các, quản lý việc cất giữ các bài văn chương của tổ tông, bản đồ lãnh thổ và sổ ghi chép gia phả[7] cùng trân bảo và đồ cổ, đều là những vật vô cùng quý giá, nội thần giữ chức kia hiển nhiên thân phận cũng không hề nhỏ”

[5] Ty: sở quan

[6] Hoàng thành ty: là cơ quan công vụ thời Tống, có chức năng trông coi cung cấm, tuần tra, thăm dò tình báo,…

[7] Gia phả: là bản ghi chép tên họ, tuổi tác, ngày giỗ, vai trò và công đức của tiên tổ và mộ phần của một gia đình lớn hay một dòng họ

“Chẳng phải Nội thị tỉnh cũng phục vụ quan gia sao? Vì sao phải phân chia cao thấp giữa hai tỉnh?” Tôi hỏi cậu ta

“Không giống nhau thì tất nhiên phải có cái cao cái thấp rồi!” Trương Thừa Chiếu nói luôn “Nhìn thử xem, các ty của Tiền tỉnh đều làm những công việc gì: Quốc tín sở, quản lý việc giữ gìn mối quan hệ giao hảo với Khiết Đan[8], mặc dù bình thường nhàn rỗi nhưng không liên quan đến người trong cung, cũng không có ai nịnh bợ; quan phụ trách Hậu uyển, quản lý các công việc trang trí, chăm sóc vườn tược, ao hồ, điện đài trong cung, để quan gia, nương nương dạo chơi, những người đảm nhiệm chức vụ này thực ra cũng chỉ là một đám thợ làm vườn; Sở chế tác, quản lý việc chế tạo trong cung và các đồ vật cho lễ cưới hoàng thất, toàn là công việc tay chân nặng nhọc; Quân đầu dẫn kiến ty, quản lý việc bảo vệ biệt điện, các chư hầu đến yết kiến, tương đương với việc dẫn đường; Hàn lâm viện của chúng ta quản lý thiên văn, thư nghệ, đồ họa, y học gọi là tứ cục, phụ trách quan sát các hiện tượng thiên văn, các công việc văn chương, hội họa, y học, tuy rằng khá hơn một chút, nhưng cho dù bút pháp của chúng ta có tốt, thì nhiều nhất cũng chỉ là đãi chiếu ở Thư viện làm chút việc sao chép, ngay cả mép nội cung cũng không chạm được.”

[8] Khiết Đan: dân tộc thiểu số thời xưa của Trung Quốc

Tôi im lặng, lại nghe cậu ta thở dài nặng nề “Hơn nữa bổng lộc của người ở hai tỉnh cũng không giống nhau, lấy quan cung phụng[10] của hai tỉnh làm ví dụ, lương tháng của quan cung phụng ở Tiền tỉnh chúng ta là mười nghìn, lụa mùa đông, mùa xuân mỗi loại năm xếp, mùa đông thêm hai mươi lạng[11] tơ tằm, còn Hậu tỉnh thì hai mươi nghìn, lụa mùa xuân năm xếp, lụa mùa đông bảy xếp thêm ba mươi lạng tơ tằm… Nếu Hậu tỉnh có chức quan còn trống, thì lấy quan ở Tiền tỉnh bổ sung vào, đó gọi là thăng chức đấy, người được bổ nhiệm bình thường cũng cười không khép nổi miệng… Cậu xem, đám quan ở Hậu tỉnh ăn mặc gọn gàng hơn hẳn…”

[10] Quan cung phụng: tên một chức quan

[11] 20 lạng = 1kg

“Cũng không hẳn” Tôi nghĩ tới một người “Trương tiên sinh chưởng quản Nội đông môn ăn mặc rất mộc mạc”

Trương Thừa Chiếu nhất thời không nói gì, vò đầu ngẫm nghĩ, nói “Có thể hắn muốn tiết kiệm tiền, nên mới sống thanh đạm.”

Sau khi tôi nhắc tới, đột nhiên cậu ta tò mò hỏi “Cậu biết không, nghe nói cậu tới Hàn lâm viện là do Trương tiên sinh đề nghị. Thật kỳ lạ, không phải hắn đối với cậu rất tốt sao? Tên của cậu cũng là hắn đặt, vì sao hắn không đưa cậu đến Hậu tỉnh?”

Tôi hơi cười, nói “Có thể hắn cho rằng ở đây thích hợp với tôi hơn. Tôi cũng nghĩ như vậy.”

Cậu ta lắc đầu khinh thường, nhìn vào mắt tôi bảo “Trẻ con càng lớn càng khó dạy”

Lại một năm nữa trôi qua, chúng tôi cùng lúc được chuyển lên làm nội thị hoàng môn. Lên làm nội thị, Trương Thừa Chiếu luôn thành tâm cố gắng để được thăng chức, mỗi ngày đều đếm đầu ngón tay xem từ bây giờ cho đến chức nội thần cực phẩm phải trải qua mấy bậc quan “Nội thị hoàng môn, nội thị cao ban, nội thị cao phẩm, nội thị điện đầu, quan cung phụng nội tây đầu, quan cung phụng nội đông đầu, áp ban, phó đô tri, đô tri, đô đô tri,… đô đô tri hai tỉnh” Mỗi lần nói đến ‘đô đô tri hai tỉnh’ cậu ta đều không nén nổi cười, giống như nhìn thấy cái chức quan nội thần cực phẩm đang vẫy gọi cậu ta, tôi cũng thường cười rộ lên khi nhìn thấy cậu ta như vậy.

Có lần tôi hỏi cậu ta “Vì sao cậu muốn làm đô đô tri hai tỉnh như vậy?”

“Bởi vì có rất nhiều, rất nhiều tiền!” Cậu ta nói không cần suy nghĩ “Lương tháng của đô đô tri hai tỉnh ít nhất cũng phải năm mươi nghìn, gấp năm mươi lần chúng ta”

Tôi không hiểu vì sao đối với tiền cậu ta lại cố chấp như vậy “Chúng ta cần nhiều tiền như vậy để làm gì? Không thể mua ruộng đất, cũng không thể cưới vợ, càng không có con cháu để bàn giao lại”

Tôi hỏi ngược lại cậu ta, qua một lát cậu ta mới đáp “Không nói đến tiền, làm đô đô tri hai tỉnh, ngoại trừ quan gia, nương nương, sẽ không một ai dám đánh tôi chửi tôi, chỉ có tôi đánh chửi người khác… Chúng ta ở trong cung làm việc cực khổ, mưu cầu một chút không được sao? Nếu cậu không muốn thăng chức, thì muốn cái gì?”

Lần này đến tôi im lặng không lên tiếng. Khi đó, dường như mỗi ngày của tôi trôi qua thật vô vị, không có mục tiêu, không có ước muốn.