Nàng tình cờ lạc vào phòng này , chỉ có mỗi mình nàng dưới sức nặng của ngần kia ánh mắt . Muốn bước ra , nàng ngoảnh đầu về phía cửa , và đột nhiên ánh mắt nàng nhìn thấy một bức chân dung lớn, tràn ngập ánh sáng , chân dung của một người đàn bà quý phái . Trong chiếc áo dài bằng nhung nặng nề viền đăng ten Brabanxia , với những chuỗi ngọc trai trang sức , người phụ nữ còn trẻ ấy đứng đó , đầu hơi cúi xuống , nét buồn chứa chan trong mắt . Làn tóc đen tốt bời rủ bóng xuống khuôn mặt trái xoan xinh đẹp, đôi môi mỏng thể hiện rõ nỗi đau đớn không tài nào giấu nỗi , ngay cả qua chân dung . Trang phục và kiểu tóc cho thấy bà sống vào thời chưa xa lắm . Hình ảnh người phụ nữ ấy khiến Xtefchia bị thu hút . Nàng bước lại gần hơn bởi thiết tha muốn biết đó là chân dung của ai .

Ở một góc , trên nền màu sẫm của chân dung , nổi rõ nét hình gia huy với biểu trưng tước công , bên dưới là dòng chữ : ” Gabriela thuộc dòng họ công hầu đơ Buốcbông , Machâyôva Mikhôrôvxka , đại công nương Guenbôvitre “. Tiếp đó là ngày sinh và ngày mất .

Vậy đây là bà nội của công tử Valđemar , vợ của cụ Machây ? Một công chúa dòng họ Buốcbông? Nhưng sao bà lại vẻ u buồn vô biên dường ấy ? Ngay cả trên tranh cũng có thể nhận thấy bà là một phụ nữ bất lạnh . Và hai người phụ nữ ấy – một được vẽ thành tranh trong bộ váy bằng nhung the , một còn sống kia trong chiếc áo dài muslin màu trắng – nhìn vào mắt nhau như chợt cùng hoà trong một sự cảm thông sâu sắc .

Đôi mắt bồ câu đen thăm thẳm của phu nhân Mikhôrôvxka bao bọc thiếu nữ bằng ánh nhìn tang tóc , dường như bà vừa buông tiếng thở dài nào đó vô vọng đầy cay đắng ưu tư . Đôi mắt ấy như muốn nói : ” Cuộc đời hành hạ dày vò tôi , tôi chưa từng biết thế nào là chút hạnh phúc nhỏ nhoi , chỉ có biết bao nỗi đau khổ …. Tài sản , tước hiệu , sự cao sang chẳng giúp được gì … Tôi là một phụ nữ bất hạnh ! ”

Xtefchia như đọc được lời kêu than trên nét mặt buồn bã của bà . Vì sao người phụ nữ ấy phải chịu đau khổ ?… Trong đời bà đã thiếu mất điều chi ?… Đám mây buồn thảm nào đã khiến mắt bà âu sầu đến thế ?…
Trong căn phòng đầy những con người được sùng kính , trong những bức chân dung này , bà là kiểu người đau đớn nhất . Dấu ấn của mội bi kịch lặng thầm hiện rõ trên vầng trán bà, những hạt ngọc trai rời rạc trên ngực bà lóng lánh như những giọt lệ vừa rơi xuống từ đôi mắt u buồn vô bờ kia . Những người phụ nữ trên tất cả các chân dung khác đều mang vẻ mặt tươi cười , với ngà ngọc châu báu và hoa thắm trên tay . Những bộ lễ phục dân tộc của Ba Lan hoà lẫn với những chiếc áo dài bó chẽn kiểu đầu thế kỉ XIX hay với những chiếc váy bồng . Một số người đội trên đầu những chiếc mũ thời xưa hoặc mang tóc giả , những người khác uốn tóc thành cuộn , thành lọn , trang điểm bằng đủ thứ đồ nữ trang , với bao lông chim và hoa tươi . Chỉ mỗi mình bà là khác người ngay từ trang phục : chiếc áo dài nhung đen , những đường đăng ten , những đường đăng ten nặng nề và chuỗi ngọc trai khiến bà đầy vẻ nghiêm trang đường bệ . không một cánh hoa , không một thứ gì vui tươi và sống động bên cạnh bà . Bàn tay quý tộc trắng ngần đeo nhẫn đặt tựa vào tay ghế , tay kia buông thõng trên váy .

Xtefchia nhìn khắp phòng với vẻ e sợ ngày càng , đầy bất thường , kinh khủng và không biết tha thứ , như đang từ các góc phòng tăm tối bò ra , trườn đến bên nàng . Đôi mắt của những bức chân dung quất vào mặt nàng những ánh nhìn sắc nhọn . Nàng cảm thấy họ như đang xua đuổi nàng ra khỏi căn phòng này , họ đang tức tối vì nàng đã đường đột xông vào chốn lưu giữ những ánh vinh quang sau khi chết của họ , họ như đang nói với nàng :

– Này cô gái, hãy bước ra khỏi đây ngay . Chốn này không phải dành cho ngươi , đây không phải là thế giới của ngươi. Cút đi , nếu không chúng ta sẽ nghiền nát ngươi bằng sự kì vĩ của chúng ta …

Xtefchia run lên . Có một điều gì đó phi thường chợt xảy đến với nàng . Những lời nói không thể thốt ra thành tiếng run rẩy trên môi nàng ., những ý nghĩ đứt đoạn , những nhịp đập hoàn toàn mới mẻ nào đó chợt choán đầy cả óc và tim nàng . Trước nay nàng chưa bao giờ biết đến những tình cảm như thế , đó là một cơn sóng xa lạ nhưng mạnh mẽ bắt nàng phải hiểu . Nàng cảm thấy mình đang lạc vào những điều trừu tượng mông lung , thực hư lẫn lộn , lại bị bao phủ trong một màn sương huyền ảo , nhưng vẫn gây nên nỗi lo sợ không sao lý giải nổi . Khuôn mặt thanh tú của Xtefchia nhợt nhạt hẳn đi , đôi mắt màu đồng thảo sáng rực dưới tác động của những ấn tượng bên ngoài , và sự sôi sục bên trong . Nàng đưa mắt ngắm lần nữa những bộ mặt chết rồi đưa hai tay lên ôm đầu thì thào :

– Tôi đi đây , tôi sẽ rời khỏi chốn này … không bao giờ trở lại … không bao giờ !

Đôi đồng tử nóng bỏng của nàng dán chặt vào khuôn mặt bà nội Valđemar và nàng lại thì thầm :

– Thưa bà , tôi sẽ đi … đi ngay đây …

Nhưng ánh mắt của phu nhân Mikhôrôvxki nhìn nàng dịu dàng , buồn bã đầy trách móc và cay đắng , dường như muốn nói :

– Một đứa trẻ đáng thương … Nhanh lên cháu …. ta thương cháu quá , đoá hoa đồng nội , nhưng …cháu hãy trốn ngay đi , về với những người thân thích ruột rà .

– Chúa tôi ! Chúa tôi ! – thiếu nữ rên rĩ thốt lên , xúc động trước những điều tưởng thấy .

Mỗi dây thần kinh trong người nàng đều run rẩy . Tính nhạy cảm bẩm sinh bị kích thích đến tột đỉnh . Bị chế ngự hoàn toàn bởi những ám thị của giác quan , nàng nhìn chằm chằm vào bức chân dung , không hề nghe thấy tiếng bước chân vang trong phòng bên .

Đột ngột , hình dáng thanh nhã của Valđemar hiện ra sừng sững trước mắt nàng , trong những tấm màn che màu tối . Tay chàng cầm một cành hồng vàng thắm .
– Ối ! – Xtefchia kêu lên , bước thụt lùi .

Viếc nhìn thấy chàng đột ngột trong căn phòng này, bên những bức chân dung kia , đã gây cho nàng một ấn tượng quá mạnh .

– Kìa …tiểu thư sao thế ? Sao thế …? – chàng thốt lên , vồ lấy hai tay nàng , ấp vào lòng bàn tay nóng ấm của mình . Cánh hồng bị ném trên ghế xôfa , chàng cúi đầu nhìn Xtefchia dò hỏi .

– Tôi làm tiểu thư sợ phải không ? … Tiểu thư Xtefchia ,sao mặt tiểu thư nhợt nhạt thế ? Có chuyện gì vậy ?…

Cô gái định thần lại . Bên chàng , nàng không còn thấy sợ nữa . Rút tay ra khỏi tay chàng, nàng đáp :

– Chắc ông sẽ cười tôi , nhưng quả tình việc ông đột ngột xuất hiện đã làm tôi hoảng hồn .
– Chắc tiểu thư tưởng tôi là một vị tổ phụ nào từ trên tường kia vừa nhảy phắt xuống , phải không ?
– Tổ phụ ư ? … không !…
– TÔi đi tìm tiểu thư khắp lâu đài . Anđgiây đã chỉ cho tôi lối tiểu thư đi .
-Còn tôi bị lạc lối , hoàn toàn tình cờ bước vào căn phòng này .
-Và tiểu thư đã trò chuyện với tổ tiên tôi ?

Nàng kinh ngạc nhìn chàng .

– Ông quả là tiên tri !
-Tôi đoán đúng chứ ?
– Đúng một phần . Tôi chỉ là người trả lời , còn các cụ mới là người nói .
-Các cụ bảo gì vậy ?
– Họ ra lệnh cho tôi ra ngay khỏi chốn này – nàng đáp , nở một nụ cười gượng gạo .
-Tiểu thư Xtefchia !…

Tiếng kêu của chàng khiến Xtefchia ngạc nhiên . Trong đó vang lên một câu hỏi nặng thầm và lời trách móc . Nàng vội nói nhanh :

– Họ giận tôi đã dám đường đột xông vào nơi di tích . Chỉ riêng vị phu nhân kia là nhìn tôi với ánh mắt phần nào thiện cảm hơn .

Nàng trỏ bức chân dung . Valđemar quay lại nhìn và trang trọng thốt lên :

– Đó là bà nội tôi , bà Machâyôva Mikhôrôvxka , một người phụ nữ rất nhân hậu và rất bất hạnh …Có thể bà bất hạnh vì đã quá nhân hậu .
-Tại sao ? – Xtefchia hỏi .
-Ồ, đó là một câu chuyện buồn . Tôi không muốn làm tiểu thư bận lòng .
– Kìa , xin ông hãy làm ơn kể cho tôi nghe chuyện ấy – Nàng khẩn khoản thì thầm .

Valđemar nhìn nàng bằng ánh mắt nồng nàn . Chàng bước lên vài bước , nhặt hoa hồng trên ghế xôfa rồi thấp giọng nói với nàng :

– Tôi hái hoa này khi đang nghĩ đến tiểu thư và tôi mang đến tặng tiểu thư … Đây là màu tôi yêu … Xin tiểu thư nhận cho .

Chàng trao cho nàng cành hoa đang nở , hương thơm ngào ngạt , ánh mắt cháy bỏng của chàng ôm trọn thân hình cô gái .

– Tiểu thư thích những câu chuyện buồn ư ?- chàng nói vội để giúp nàng trở lại tự nhiên vì nhận thấy khi đón cánh hoa vàng đã bối rối.
– À vâng ! Tôi thích … Cảm ơn ông đã tặng hoa hồng . Tuyệt quá phải không ông !
-Thế thì tôi sẽ kể cho tiểu thư nghe chuyện bà nội tôi , nhưng phải nói trước là chuyện buồn lắm , bà nội tôi từng chịu bao đau khổ trong đời .
-Ta ra khỏi đây đi – Xtefchia bảo – mọi người sẽ đi tìm ông và tôi mất .
-Họ đang chơi tennix và rất hài lòng . Tôi thấy không nên quấy rầy họ .
– Nhưng Luxia có mỗi một mình . Có thể em nó cần gì đó cũng nên .
– Về Luxia , tôi xin cam đoan với tiểu thư là em nó đang chơi đùa rất vui với anh chàng Vilus Sêliga . Ta ở lại đây thì hơn .
– Không , không ! Nên đi ông ạ .

Nàng chạy ra cửa . Valđemar chắn ngang đường nàng , nói cương quyết :

– Trong căn phòng này ngự trị những luật lệ phong kiến ! Tôi sẽ không cho tiểu thư ra . Chuyện của bà nội tôi phải được kể ngay dưới chân dung bà . Lúc này tiểu thư là chư hầu của tôi .

Xtefchia bẻ bẻ những ngón tay , vẻ hài hước .

– Tâu vương chủ , xin hãy rủ lòng thương ! Hãy buông tha thần ! – nàng vui vẻ kêu lên .
– Ồ , không ! không có ân huệ gì hết . Tiểu thư đang ở trong tay ta, sẽ không có một kẻ nào giải thoát được cho tiểu thư khi ta chưa muốn thế . Sau lưng ta là đông đảo đồng minh .

Chàng trỏ những bức chân dung

– Nhưng họ không thích tôi . Họ đuổi tôi ra kia mà !
Valđemar cúi xuống gần nàng , dằn từng tiếng :

– Nếu tôi muốn thì họ nhất định phải muốn !

Xtefchia dần dần mất tự tin . Nàng quyết định nhất định phải ra khỏi đây .

Nhưng đúng lúc ấy chợt xảy ra một điều kỳ lạ . Ngoài vườn đột ngột vang lên một tiếng thét , tiếng kêu vọng vào phòng , những bức tường dội đi dội lại tiếng vọng ấy mấy lần liền , dường như những bức chân dung kia đang lên tiếng nói . Sau những lời Valđemar vừa nói , tiếng vọng kia gây ấn tượng kinh khủng cho Xtefchia – người đang căng thẳng đến cực độ . Nàng lao cả người về phía trước , thốt lên một tiếng kinh hoàng . Valđemar ghì chặt hai tay nàng, phía bên trên khuỷa tay , kéo vào lòng thì thầm :

– Đừng sợ …Bên tôi, không một thứ gì có thể đe doạ được em …

Chàng ghì nàng rất chặt , người nàng cháy rực , trái tim đập gấp gáp .

– Đừng sợ , tôi đang ở bên em đây – chàng hạ giọng lặp lại .

Mắt chàng cháy bỏng , đôi môi run rẩy , mạch máu ở thái dương đập mạnh . Một giây yên lặng … niềm say sưa đầu tiên ! Những cơn rùng mình vô hình gắn liền họ với nhau , hoà thành một dòng điện đầy màu nhiệm .

Valđemar không động đậy , không nói một lời để khỏi làm gián đoạn dòng điện ấy . Chàng muốn tận hưởng nó đến cùng . Sự gần gũi Xtefchia khiến chàng bố lửa , vẻ mềm yếu của nàng khiến chàng rung động . Chàng ngỡ giây phút ấy hành hạ nàng , nhưng thiếu nữ cũng e sợ không dám động đậy để khỏi làm phút đắm say kia hoảng hốt bay đi mất . Điều đó càng khiến chàng phấn chấn .

Xtefchia như mê đi . Lần đầu tiên trong đời như có một tiếng nói mới mẻ nào đó rung ngân trong tâm linh nàng . Nàng chợt cảm thấy sợ cái mà trước kia nàng hoàn toàn vững tin . Nàng vùng vẫy ra , giọnh đứt quãng :

– Ta đi thôi … ta ra đi thôi !
– Thế còn câu chuyện ? – chàng hỏi .
– Lần khác ông sẽ kể vậy .
– Ồ không ! BIết bao giờ có lại giây phút như thề này .

Chàng dắt Xtefchia đang ngần ngại đến một chiếc trường kỉ nhỏ đặt đối diện với bức chân dung bà nội chàng rồi nàng mỉm cười nói với giọng đã bình tĩnh và tự tin :

– Xin mời tiểu thư ngồi đây nghỉ … Tôi sẽ ngồi bên cạnh . Thế . Bây giờ xin tiểu thư hãy ngeh chuyện bà tôi .

Cô gái không còn đủ sức cưỡng lại chàng . Sự cả quyết của chàng đã chinh phục nàng . Nàng ngồi xuống tràng kỷ . Trong chiếc áo dài với nhành hồng vàng trong tay, nàng nổi bật và rất xinh đẹp trên nền vải sẫm màu . Valđemar cất giọng trầm ấm bắt đầu kể , dẫu hơi hạ giọng .

– Bà tôi là nạn nhân của một mối tình bất hạnh …bà yêu một người mà bà không được phép gắn bó .

Một cơn rùng mình nhè nhẹ chạy suốt nghe . Nàng ngước mắt nhìn lên bức chân dung với mối đồng cảm sâu sắc . Valđemar nói tiếp :

– Bà vốn là công chúa của một dòng họ lâu đời , từng mang trên gia huy chiếc mũ miện của hoàng triều . Bao vương tôn công tử cố lấy lòng bà , nhưng bà gạt hết , chỉ yêu một chàng trai con nhà nghèo , almf thư ký lại các điền trang của thân phụ bà . Hai người yêu nhau bằng mối tình đầu tha thiết , tưởng có thể vượt lên tất cả . Chàng trai im lặng , thấy trước rằng người ta sẽ không gả bà cho chàng . Chàng âm thầm đau khổ . Còn bà , trẻ trung , được gia đình chiều chuộng , lớn lên trong những hoàn cảnh luôn luôn thuận theo ý muốn , thậm chí những ý thích đỏng đảnh nhất thời của bà , lại không im lặng . Bà thưa với song thân mối tình dành cho chàng trai Gviđôn trẻ tuổi , và cầu xin hai người hãy ban phúc cho . Nhưng bà bị thất vọng . Thân phụ bà , công tước Đơ Buôcbống , một người có những quan điểm rất bảo hoàng , thấm đẫm tư tưởng phong kiến , đầy tự tôn , không thèm nghe những lời trình bày của con gái. Ông đưa cô tiểu thư Gabriela trẻ tuổi đến Paris và đuổi chàng trai Gviđôn khỏi nhiệm sở . Chàng trai đáng thương vừa yêu nồng cháy vừa là người giàu tự tôn đã không chịu nổi sự phũ phàng ấy – chẳng mấy lâu sau chàng tự sát , sau khi viết thư vĩnh biệt Gabriela . Đầy tuyệt vọng, công tước tiểu thư định đi tu , nhưng người cha tàn bạo không cho phép . Bà đã phải tỏ ra vui vẻ , đã phải gánh chịu sự ngưỡng mộ của biết bao kẻ ngấp nghé đua tranh , nhưng bà phải đi lấy chồng lại mệnh lệnh của thân phụ buộc bà phải đi lấy chồng . Cứ như mấy năm trôi qua . Ttrong thời gian đó , ông nội Machây của tôi cũng vừa trải qua một chuyện ít nhiều giống thế . Là một khinh kỵ binh , trong một cuộc vũ hội ông đã quen biết và phải lòng một thiếu nữ , con gái thường dân . Người ấy cũng trùng tên với tiểu thư đấy .

Valđemar nhìn vào mắt Xtefchia , miệng nở một nụ cười phấn hứng . Nàng rùng mình , tái mặt . Chàng nhận thấy điều đó , bèn dịu dàng đỡ lấy cánh tay nàng .

– TIểu thư làm sao thế , tiểu thư Xtefchia ?…

Nàng rút tay khỏi tay chàng , áp mặt vào những cánh hoa hồng và đáp :

– Không … không …xin ông cứ kể tiếp .
– Bây giờ đến giai đoạn đáng buồn nhất . Ở đây , tôi buộc phải trách cứ ông nội tôi . Ông yêu cô Xtefnhia lắm nhưng …
– Xtefchia ? – Xtefchia kêu lên …
– Ông đã âm yếm gọi cô ấy như thế và để tưởng nhớ , ông cũng dùng chính cái tên ấy để gọi tiểu thư . Tiểu thư giống như bức chân dung của người con gái ấy . Người con gái ấy cũng trẻ trung phơi phới , cũng đầy sức xuân , đầy nhựa sống và đẹp rạng rỡ . Người ấy cũng có những tình cảm nguyên khôi , niềm tin sâu sắc , đầy tình yêu thương cuộc đời và con người . Người ấy đã yêu ông tôi với tất cả tâm hồn . HỌ hứa hôn với nhau , nhưng nỗi bất hạnh như vị thần số mệnh trăm đầu đã chặn ngang đường họ . Và ở đây cần phải chỉ trích ông nội tôi . Ông tôi đã không đủ kiên quyết để đấu tranh với những tín điều , những định kiến lỗi thời của gia đình . Người ta không cho phép ông được cưới người con gái mà ông yêu , người mà về mọi phương diện đều rất xứng đáng , người có thể còn giá trị hơn nhiều những cô tiểu thư mà giới quý tộc và gia đình ủng hộ .

Thực ra ông tôi cũng đã định phá vỡ con dập chắn giữa ông và hạnh phúc , nhưng ông đấu tranh qúa yếu . Bị đe doạ tước quyền thừa kế , bị đe doạ không được ban phước , ông tôi đã chịu thu thế lực xấu , đã không đủ dũng cảm để đương đầu đến cùng . Tuy là người rất trung thực và công bằng nhưng ông tôi đã không đủ sức mạnh ý chí . Ông thiếu cứng rắn , qúa mềm yếu , quá chịu ảnh hưởng của bên ngoài . Ông đã không dám nói cương quyết như đinh đóng cột : ” Tôi muốn thế ! ” Ông đã giấu kín tình yêu của ông trong tim chứ không thể hiện thành hành động . Sự cuồng tín đẳng cấp đã trói buộc những tình cảm thân yêu nhất của ông , đã bội bạc lời nguyền ước , thậm chí đã có lúc thuyết phục được cả chính ông . Đính ước bị phả bỏ , cuộc đời và trái tim của người thiếu nữ đáng thương bị tan nát suốt đời . Ít lâu sau người ta gửi ông tôi ra nước ngoài để tìm quên lãng … Thật là mỉa mai ! Thật là nực cười ! … Tại Paris , ông tôi quen với tiểu thư Gabriela Đơ Buốcbông , và bà cụ nội tôi , vón quen thân với gia đình công tước , đã cùng thân sinh bà Gabriela thu xếp việc tổ chức đám cưới . Công tước tiểu thư quá mệt mỏi vì đời , đành chiều theo ý cha , còn ông nội tôi , không rõ lý do vì sao , cũng đồng ý nốt . Đám cưới được cử hành tại Rôma , nhưng cả hai người đều bất hạnh . Cả hai đều có trái tim nguội lạnh , trong huyết quản của ông bà chỉ có nỗi đắng cay . Cả hai đều tự trách mình đã đồng ý cưới nhau , cả hai đều bị lương tâm dằn vặt . Bà tôi đến lúc qua đời vẫn yêu thương con người đa vì yêu bà mà chết , còn ông nội tôi luôn mang sâu trong mối tình với người con gái ấy và nỗi hối hận vì đã làm tan nát hạnh phúc đời nàng . Hai người không hề yên ổn cũng không hoà thuận chút nào . Định mệnh đềy ác ý đã dồn đẩy tới cho họ những đám mây đen nặng nề , một thứ ánh sáng từ thế giới rọi vào không sao chiếu sáng nổi cho cuộc đời của họ . Cho đến cuối đời , họ vẫn sống tối tăm. Bà tôi chẳng sống được bao lâu . Nỗi buồn , cuộc đấu tranh liên miên , nỗi dằn vặt nội tâm không dứt đã làm hao mòn cơ thể vốn mảnh mai của bà . Chẳng bao lâu bệnh tim phát triển , lại thêm chứng lão . Bà qua đời ở phương nam , lúc còn khá trẻ .Từ đó ông tôi trao quyền thừa kế cho cha tôi , còn mình thì chuyển sang sống ở Xuôdkôvxe và mười mấy năm sau chuyển cả cô Iđalia goá bụa và cô bé Luxia còn rất bé sang đó .

Valđemar nín lặng . Chàng ngồi đó , cúi đầu , một nếp nhăn hằn sâu giữa hai nét lông mày . Đột nhiên chàng ngẩng thẳng người đưa tay vuốt ngang vầng trán , thốt lên với một hơi thở dài :

– Bây giờ , có thể trên một hành tinh khác , bà tôi đã tìm được sự an bằng đã hoài công tìm kiếm trên trái đất .
– Ông còn nhớ cụ không ? – Xtefchia hỏi khô khan .
– Bà là mẹ đỡ đầu của tôi, tôi vẫn còn nhớ bà . Phu nhân Pođhorexka , người hết sức yêu thương bà tôi , thường kể cho tôi nghe về bà .

Chàng chăm chú nhìn Xtefchia , ngắm đôi môi đỏ thắm , ướt át của nàng , rồi chàng thốt lên bằng giọng êm dịu lạ thường :

– Tôi làm tiểu thư mệt … phải không ? Tiểu thư quá chăm chú , có thể còn xúc động nữa.

Nàng ngước mắt lên nhìn nàng .

– Tôi thương những con người đã bị dày vò khủng khiếp đến thế , đã đau khổ đến thế …
– Ồ vâng ! Thương cho niềm hi vọng bị tiêu tan và tiếc cho tình cảm – thứ của cải lớn lao nhất trên đời .
– Ông cũng hiểu điều đó ư ? – Xtefchia hỏi .

Chàng nhíu mày .
– Tiểu thư nghi ngờ ?
– Tôi cứ tưởng là … trong giới của ông người ta không coi tình yêu là quý báu … người ta không quý trọng nó …
– Ông nội Machây và bà nội đã hiểu .
– Đó lại là chuyện khác . Họ không đủ sức để xây đắp những chỗ đứng thích hợp cho tình yêu của họ . Họ không biết cách đặt tình yêu ấy lên một chân đế vững chắc , để không một ai có thể khiến nó chuyển dời .

– Nhưng xin tiểu thư hãy tin rằng , trong giới chúng tôi có những người khác ! Ồ vâng , họ có thể kém ông tôi vè nhiều phương diện , nhưng cương quyết hơn , thậm chí bướng bỉnh hơn . Khi những con người ấy muốn đạt tới đích , họ sẽ phá tung tất cả , sẽ băng qua tất cả , để đạt cho kì được . Tôi thuôjc số người đó . Tôi có hàng ngàn nhược điểm nhưng tôi có thể chịu đựng được mọi sức mạnh xấu xa tấn công . Hơn nữa , cũng như tất cả mọi người thuộc dòng tộc Mikhôrôxki , tôi hơi ích kỉ , vì thế tôi không cam chịu để người ta hoặc bất cứ điều gì cướp đoạt hạnh phúc của mình . Người ta sẽ không thể đè bẹp nổi tôi , ngược lại tôi sẽ đè bẹp bất cứ kẻ nào dám đương đầu với tôi trong cuộc chiến đấu như thế . Tôi sẽ không bị hoảng hồn trước những lời đe doạ tước quyền thừa kế hay những lời nguyền rủa . Tôi bất chấp , đúng thế , nhưng tôi cảm thấy rất rõ trong tôi nhu cầu có được một hạn phúc khác với những gì tôi đang có , và nếu tôi hướng đến niềm hạnh phúc ấy sẽ không một kẻ nào dám cản đường tôi !

Đại công tử nói sôi nổi , đôi mắt cháy rực , cánh mũi nở rộng, hàng lông mày chau lại . Đôi đồng tử màu xám của chàng dường như cũng hoạ theo những lời chàng thốt ra , chhúng toát ra sức mạnh lớn lao của nhiệt huyết ý chí và sự nhiệt thành không hề có giới hạn .

Xtefchia ngửa đầu , đôi môi hơi hé mở ngạc nhiên ngắm những nét nam tính sắc nét của chàng . Chàng đã khiến nàng cảm phục . Nàng cảm thấy những điều chàng vừa nói mới chỉ là một phần nhỏ so với những gì chàng có thể thực hiện được . Những gì chống lại chàng sẽ bị bật lại như vào một tảng đá . MỘt cơn rùng mình chạy dọc người nàng , bất giác nàng ngồi dịch ra xa khỏi chàng thêm một chút . Bình tĩnh lại, đại công tử nhìn nàng và hình như thích thú vì vẻ mặt nàng , chàng hỏi với một nụ cười trên môi :

– Tiểu thư sợ tôi ư ? Chẳng lẽ tôi đáng sợ đến thế sao ? Cũng có thể tôi là một người đáng sợ , nhưng chắc chắn không phải với tiểu thư . Tiểu thư hơi khiến tôi phật ý khi hỏi tôi có thấu hiểu sự sâu sắc của tình cảm hay không , tôi xin trả lời với một sự cởi mở có phần thô nháp : Tôi chưa thật hiểu , nhưng đang bắt đầu hiểu !…

Xtefchia đứng lên , ngoảnh nhìn người đang nói chuyện , nói nhanh – cảm ơn ông đã kể cho nghe câu chuyện đáng buồn vừa rồi . Ta nên đi thôi – Tôi ngồi quá lâu mất rồi … trong căn phòng phong kiến này .

– Lời cảm ơn không được hỗ trợ bởi một cái bắt tay sao ? – chàng hỏi và chìa tay ra .

Nàng chìa ngay tay cho nàng . Chàng nắm chặt tay nàng , cúi đầu áp đôi môi nồng nàn vào đó . Xtefchia sững người bàng hoàng , máu như dồn cả lên mặt nàng nóng rực , đầu óc nàng quay cuồng . Chiếc hôn ấy khiến nàng cháy bỏng , nàng cảm thấy đôi mắt Valđemar đang nhìn mình . Nàng vội rút tay ra , bước vè phía cửa phòng . Nàng những muốn chạy nhanh trốn khỏi căn phòng này cùng ánh mắt của chàng . Chàng khoan khoái bước theo .

***

Chương 18

Sau mấy trận chơi tennit, mọi người đi thăm thung lũng hoa hồng kỳ thú thuộc điền trang Guenbôvitre. Valđemar còn đưa khách đi thăm trại trẻ, giới thiệu với họ một cô bảo mẫu đã có tuổi, người phụ nữ thông tuệ, rất được kính trọng. Theo gương công tước phu nhân, mọi người đều bắt tay bà .

Họ còn ghé thăm trường học và nhà nguyện cạnh đấy, rồi tất cả lại trở lại vườn hoa .

Valđemar đề nghị đi dạo bằng thuyền. Mọi người vui vẻ đồng tình. Ngay đang rất đẹp, còn lại vài tiếng đồng hồ nữa mới tới bữa trưa. Tất cả cùng bước vè phía bến thuyền .

Trong ánh mặt trời xế trưa, khu vườn nom như một mặt biển màu xanh tươi mát, với những thân cọ màu trắng ngả nghiêng lối đi rải sỏi vàng uốn quanh và những đường xe đi rộng thênh thang. Thiên nhiên và con người đầy sức sống, tiếng cười. Mọi người cùng rảo bước rồi dừng chân trên những phiến cẩm thạch của bến thuyền. Nam tước Veyher thích thú ngắm những bậc thềm đá rồi lắc đầu .

– Thần thoại ! – Ông thốt lên – Cả một quả đồi lát toàn cẩm thạch. Còn bài trí nữa chứ ! … Những cảnh tượng như thế này chỉ có thể thấy ở ngoại quốc mà thôi .

Cụ Machây đưa mắt tìm thứ gì đó, rồi bỗng cụ bước nhanh lại phía bến. Cụ dừng chân bên chiếc thuyền màu hồng đóng theo kiểu du thuyền thành Vơnidơ có hàng chữ bạc: ” Xtefanhia ”

– Đã tân trang lại… hoàn toàn như mới ! – Cụ thì thầm kinh ngạc, ngắm mãi những tấm thảm tuyệt vời dùng làm lọng che .

Khuôn mắt cụ run run, đôi môi mấp máy, ánh mắt chăm chú dán vào dòng chữ bạc lấp loá trong ánh mặt trời. Cụ nặng nề thở dài. Lúc này mọi người đều đã trông thấy du thuyền tuyệt mỹ nọ. Tiểu thư Rita bảo Trestka :

– Đã bao giờ ông thấy du thuyền này chưa ?
– Rồi, nhưng khi nó còn khoác bộ trang phục cũ kỹ …bây giờ nó vừa mới được tân trang …
– Hừm !…

Bá tước tiểu thư Paula láu táu thì thào :
– Có phải đó chính là tên cô gái … comment donc ( Thế nào ấy nhỉ ! ) người yêu của ông Machây ?

– Phải, thuyền được đóng để tưởng nhớ cô ấy, nhưng đã lâu lắm rồi .

– Đại công tử đã cho sửa lại. Một ý hay – Trestka nói .

– Rõ ràng ông ấy tôn trọng les vieilles histoire ( những chuyện xưa cũ ) của ông nội mình – bá tước tiểu thư đáp lại với nụ cười ruồi mỉa mai.
– Mà cũng có thể là của chính mình, pensez bien, comtesse ! ( cứ nghĩ thử xem, thưa bá tước tiểu thư )

Bá tước tiểu thư nhìn Trestka tỏ ý hỏi, vẻ mặt ông ta đấy ngụ ý. Tiểu thư ngó Rita và kinh ngạc dướn mày .
– Chẳng lẽ lại thế ?

Không ai đáp. Valđemar bước đến bên ông nội. Ông cụ Machây nhìn vào mắt cháu dò hỏi .
– Có thể ông sẽ cảm ơn cháu, Valđy, về việc tân trang nếu như …
– Nếu như sao, thưa nội ?
– Nếu như cháu làm việc ấy chỉ vì truyền thống – Cụ nói nhanh và bỏ đi .

Một ánh chớp dữ dội chợt loé lên trong mắt Valđemar, khi chàng nhìn theo người ông đang bước đi .
– Ta đi chiếc nào đây ? – Công tước Pođhorexki hỏi .
– Ông Mikhôrôvxki, xin ông quyết định cho – tiểu thư Rita gọi .
– Việc chọn thuyền tuỳ thuộc vào ý các bà các cô .
– Vậy thì ta đi chiếc thuyền xanh kia .

Valđemar ra hiệu cho những người chèo thuyền mặc áo sặc sơ mi kẻ sọc, họ tập tức đưa chiếc thuyền màu xanh cặp sát bậc thềm đá. Chiếc cột trắng nghiêng ngả trước gió, sóng khẽ lách chách đập vào mạn thuyền, mũi thuyền dập dềnh nhịp nhàng như đang chào những vị khách quý .

Tuy nhiên không đủ chỗ cho tất cả mọi người trên chiếc thuyền màu xanh, đại công tử lại ra hiệu cho gia nhân đưa thêm chiếc du thuyền màu hồng tươi đến. Chàng đích thân đưa cụ bà công tước và cụ Machây xuống thuyền đó, rồi hỏi :

– Có vị nào muốn xuống đây nữa không ?
– Tôi trước – Bá tước phu nhân Chvilexka kiêu hãnh ngẩng cao đầu thốt lên – Paula, vous aust ( Con cũng thế )
– Oh, non, maman ! ( Ồ, không thưa mẹ ) Con thích màu xanh hơn ! – bá tước tiểu thư cười láu lỉnh .
– Vậy thì con sẽ đi cùng thuyền với mẹ – tiểu thư Mikhalina nói và e dè bước xuống thuyền. Valđemar cho thêm mấy người nữa xuống .
– Ông Trestka, ông chèo chứ ?
– Không khá lắm đâu, nhưng tôi thử liều xem nào .
– Nếu thế tôi sẽ cho thêm một người chèo giúp ông. Ông hãy chỉ huy chiếc thuyền xanh .
– Còn ông ?
– Tôi lái du thuyền .
– Không cần thêm một người chèo đâu. Tôi sẽ giúp ông một tay – Xtefchia kêu lên .

Nàng nhảy thoắt xuống chiếc thuyền xanh, cầm chèo .

– Ông lái nhé, tôi sẽ chèo, tôi không thuộc đường, mà hình như ở đây có mấy chỗ phải ngoặt hay sao ấy .
– Tôi cũng không thuộc đường. Hơn nữa có trông thấy gì đâu, chói mắt quá .
– Tệ thật ! Chúng ta có thể chúc mừng lẫn nhau được đấy – tiểu thư Rita thốt lên – hai vị này sẽ cho chúng ta uống nước mất thôi. Une belle chance ! ( Cả một cơ hội tốt ) Vilus, cậu hãy cầm lấy mái chèo của ông kia đi, nếu không chúng ta sẽ lâm nạn đấy .

– Tôi sẽ không nhường đâu. Tiểu thư Xtefchia, tiến lên !

Xtefchia quạt mạnh mái chèo, con thuyền nghiêng mạnh, bờ dần lùi xa.

……

– Hai vị chèo kém quá, một mình ông Valđemar cũng vượt được cả hai người – Rita cười .

Xtefchia chèo hăng hơn. Cúi khom người, nàng trầm ngâm suy nghĩ. Một ngày với bao ấn tượng, bắt đầu bằng cuộc trò chuyện trên chiếc xe ngựa chở đi, quay cuồng trong đầu óc nàng, khiến nàng cảm thấy một nỗi bất yên ám ảnh. Nàng cố tình gạt đi hình ảnh câu chuyện trong phòng chân dung, nhưng không thể. Bất giác nàng cảm thấy đó là một điều gì lớn lao hơn một câu chuyện bình thường, và sự tự nhiên của nàng teong giao tiếp với Valđemả đã bị thay đổi. Điều đó khiến nàng kinh hoàng. Nàng sợ phải đi sâu phân tích một nốt nhạc mơ hồ đang bắt đầu rung ngân trong nàng. Rồi lại đến chuyện chiếc du thuyền nữa.

Xtèchia nhận thấy rõ thái độ của tiểu thư Rita, vọng đến tai nàng những lời của bá tước Trestka và những nụ cười đầy hàm ý gắn với ánh mắt nhìn nàng và nhìn Valđemar. Từ vài chi tiết thoáng nghh trong câu chuyện của mọi người và cách xử sự của đại công tử, nàng đi đến kết luận rằng chiếc thuyền đã được tân trang là để chào đón nàng. Lòng tự ái của nàng chợt trở thành tự hào do sự quan tâm của đại công tử, nàng biết ơn sự quan tâm đó, nhưng nỗi e ngại trước ý kiến của mọi người khiến những tình cảm đó bị át đi. Sự tử tế mà Valđemar dành cho nàng quả thực có phong thái cổ điển rất đặc thù. Thậm chí không phải theo kiểu hiệp sĩ, mà rất tế nhị, rất tao nhã. Sự quan tâm của công tử đối với nàng không qúa lộ liễu khiến người ta dị nghị, nhưng cũng là rõ ràng đối với người quan tâm theo dõi, chứ chưa nói đến bản thân Xtefchia. Nhưng đa số những người có mặt lại nhìn nhận chuyện đó môt cách quá trần trụi, khiến những yếu tố tế nhị trong sự sùng mộ của đại công tử chợt bị nổ bật lên, trở thành quá rõ nét. Valđemar khiến Xtefchia kinh ngạc. Vị đại quý tộc khó ưa ngày nào hôm nay trở thành một người bạn vui vẻ, khiến nàng thán phục. Chàng khiến nanggf phần nào e ngại bởi sự nhiệt tình và một chút cốt cách phong kiến còn lưu lại trong huyết quản chàng từ những thời quá vãng. Nhưng đồng thời chàng cũng làm thức tỉnh trong nàng niềm tin vô hạn và một sức hấp dẫn đầy kích thích nào đó. Có chàng bên cạnh, nàng cảm thấy thoải mái hơn. Chàng là người bảo vệ cho nàng trước làn đạn của giới chàng, chàng thậm chí còn là đồng minh. Từ lúc nàng chơi bản xônat của Bethôven, Valđemar không hề làm điều gì, không nói một lời nào lạm dụng lòng tin của nàng. Cho đến lúc ở phòng chân dung chàng lại khiến nàng thêm một lần sợ hãi. Còn thường thường khi chỉ có hai người với nhau – điều mà cũng khá thường xuyên xảy ra – thì chàng nghiêm trang một cách lạ lùng, khiến Xtefchia cũng đâm ra áy náy .

– Mải mê với những suy nghĩ mông lung, nàng không để ý rằng mọi người trên thuyền cũng đang ngồi im lặng. Tất thảy đều chăm chú lắng nghe nhwũng âm thanh của dàn nhạc, mải mốt ngắm những con sóng vàng sóng bạc của dòng sông, dõi theo chiếc du thuyền đang bơi kia, trang nghiêm và lặng lẽ .

Bản nhạc dẫu vui tươi những vẫn gieo vào những con người kia một nỗi buồn, làm dậy lên những khao khát, nhớ nhung. Tiếng vỗ cánh của nhạc thổi bay mất những nét cười trên những khuôn mặt trẻ. Mỗi người đều đang kéo những sợi vàng mơ mộng trên chiếc guồng tơ của trí tưởng tượng, cố tình bị loạn thị để khỏi phải thấy sắc xám xịt của guồng sợi thực tế. Vẻ mặt tuyệt mỹ của buổi du ngoạn, cảnh thiên nhiên kỳ thú trên sông và chút bụi tinh tế của niềm say mê thấm đượm trong giây phút này tác động đến mọi giác quan, kích thích chúng, đối với nhiều người là cái ách nặng trĩu của những lý tưởng không sao theo đuổi nổi…