Ở Vacsava, trong phòng ăn của một khách sạn sang trọng bật nhất, đại công tử và Brôkhơvich đang ngồi bên bàn. Valđemar không ăn chút gì, chàng chỉ uống nhiều. Chàng cảm thấy lòng u ám. Bữa tối khiến chàng mệt mỏi.

– Thế ngày mai anh đi? – Brôkhơvich hỏi.

– Thậm chí tôi đi ngay hôm nay.

Brôkhơvich nhìn đồng hồ.

– Cũng còn kịp, nhưng ai lại thế. Tôi khuyên anh mai hẵng đi. Anh đã giải quyết xong xuôi mọi chuyện rồi chứ?

– Hoàn toàn xong.

– Tôi cũng thế. Vậy ngày mai ta hẳn loăng quăng thăm thú những người quen thuộc, tối lên đường. Một tuần nữa thì anh cưới rồi nhỉ?

– Phải, tôi sẽ đi thẳng về Guenbôvitre, phái ngựa xe, gửi hoa, ra những mệnh lệnh cuối cùng, rồi đích thân lên đường tới điền trang Rutraievô.

– Để đón vợ chưa cưới! – Brôkhơvich nói thêm. – Ấy! Bạn ơi, bạn quả là người sung sướng! Các vị tấp nập cưới nhau, chỉ có mỗi mình thằng tớ là độc thân.

Valđemar đưa cốc sâm banh lên môi.

– Ai cấm cậu theo chúng tớ nào, bạn thân mến? – Chàng nói, hàng lông mày động đậy.

Brôkhơvich phẩy tay.

– Tớ quá quan tâm đến tất cả phụ nữ, nên không tài nào chọn nổi cho mình một người.

– Trước kia tớ cũng thế, ấy vậy mà bây giờ… cậu thấy đấy – tớ đã sắp về tới đích rồi.

– Vớ vẩn! Xtefchia của cậu quả là một con cá vàng, có thể xứng đáng được lấy lắm. Cậu đã mua tặng nàng kim cương loại gì?

– Tớ sẽ cho cậu xem.

– Này, ta lên gác đi thôi, cái phòng ăn này hôm nay sao buồn quá! Chẳng ma nào quen, cũng chẳng có lấy một dáng phụ nữ đẹp nào làm thuộc, ta ngồi đây làm gì nữa?

Đại công tử đứng dậy như chán ngán, cả hai bước ra.

Về phòng, Valđemar đưa Brôkhơvich xem những thứ nữ trang. Đó là một chuỗi kim cương đeo cổ, những viên kim cương to bằng nhân hạt dẻ, một chiếc trâm xinh xắn đính kim cương và một viên thạch ngọc lớn, một chiếc xuyến, băng bịt tóc và những chiếc hoa tai lớn. Tất cả đều bằng ngọc quý hạng nhất. Những chiếc khung được chạm trổ bằng bàn tay điệu nghệ tạo thành một tấm lưới tơ mảnh như mạng nhện giữ bên trong hừng hực một quầng lửa sâu thẳm phát ra từ tận trong lòng sâu.

…

Brôkhơvich nói gì đó, nhưng Valđemar không hề nghe thấy gì. Chàng đãng trí và bứt rứt lạ lùng. Đột nhiên, chàng bước đến gần nút chuông điện gắn trong tường thì thầm tự nhủ:

“Sao ta bồn chồn quá đỗi. Không tài nào hiểu nỗi. Ta phải đi thôi”.

Nhưng chàng không kịp ấn chuông vì cánh cửa chợt phát ra tiếng gõ. Một người hầu bước vào, đưa cho đại công tử bức điện tín rồi bước ra. Valđemar nhanh như cắt mở phanh tờ giấy, sắc tái nhợt chợt phủ lên mặt chàng.

– Có chuyện gì thế? – Brôkhơvich kêu lên, từ tràng kỷ bật phắt dậy.

Valđemar đưa bức điện cho chàng hối hả ấn chuông, Brôkhơvich đọc lướt nhanh.

“Xtefchia ốm rất nặng. Đến ngay.

Ruđexki”

…

Mười lăm phút sau đại công tử ra ga. Brôkhơvich ở lại một mình trong khách sạn.

Suốt đêm, Valđemar vật vã với những suy nghĩ. Trong khoang chỉ có mỗi mình chàng. Chàng sốt ruột đến tuyệt vọng. Chàng cảm thấy con tàu đi chậm như rùa. Tâm trí chàng lao lên trước. Chàng như trông thấy Xtefchia mặt tái nhợt với làn tóc nâu sẫm ôm quanh, xõa xuống gối, và chàng phải nghiến chặt răng vì đau đớn:

– Nàng làm sao?… Chuyện gì xảy ra với nàng?…

Lần cuối chàng gặp nàng là vào những ngày đầu tháng năm. Chàng thấy nàng hơi nhợt nhạt, nhưng vẫn khỏe. Chàng nhớ lại từng cử chỉ của nàng, từng lời nàng nói, nhớ từng chớp mắt cùa nàng. Mắt nàng chân thành biết bao, đôi môi nàng đáp lại đôi môi khao khát của chàng với sự tin cẩn của trẻ thơ. Nàng run rẩy vì khoái cảm trong vòng tay chàng. Nàng vui sướng đón mùa xuân, còn chàng thì cài cho nàng những đóa hoa xuân chớm nở đầu tiên, hái cho nàng những cành cây thơm hương nhựa trong khu điền trang Rutraievô. Chàng nhớ lại cái lần cả hai cùng ngồi trên chiếc ghế dài đặt dưới cây anh đào. Họa mi đang hót. Chàng đứng lên, bẻ một cành lớn phủ đầy những đài hoa trắng muốt. Chàng ngắt từng đóa hoa ra khỏi cành, rải lên người Xtefchia, khiến cả tóc nàng, ngực nàng, tay nàng đều dính đầy những cánh hoa trắng trong như ngọc quý. Chàng rải hoa cả lên đầu gối nàng, chàng ném những cụm hoa ngát hương xuống dưới chân nàng. Nàng cười tươi sung sướng, ngước nhìn chàng bằng ánh mắt dưới hàng mi dài thượt mà tối thẫm, và bỗng dưng nàng thốt lên, đôi môi nhíu lại duyên dáng, giọng đầy âu yếm:

– Ông rắc cho em bao nhiêu là hoa thế này này…

Khi ấy chàng đã ôm ghì lấy nàng, hôn như điên cuồng. Rồi sau đó, nàng nhắc tới cuộc gặp gỡ của họ đúng một năm trước đây trong khu rừng thưa ở Xuôđkôvxe.

– Hồi ấy em hái được bao nhiêu là hoa, phải vất vả lắm mới mang xuể. Ông gọi đó là cỏ thuốc, còn em là nàng tiên nữ.

– Còn anh được gọi là ma sói, – chàng đáp, ghì nàng vào người.

– Ối! Hồi ấy em giận ông lắm! Một tháng nữa là tròn năm… Mà biết bao thay đổi, – nàng thì thầm.

– Một tháng nữa em sẽ là vợ anh, chúng mình sẽ sống cùng nhau ở Guenbôvitre.

Valđemar rùng mình khi nhớ lại chuyện đó.

“Chỉ một tuần nữa cưới, mà nàng lại bị ốm ư? Trời ơi, có chuyện gì xảy ra thế này?”

Chàng hồi tưởng lại niềm vui sướng của nàng ngay sau lễ đính hôn hồi tháng hai, khi chàng phác thảo kế hoạch rằng sau khi cưới cả hai sẽ sống suốt mùa hè ở Guenbôvitre, rồi sang đông sẽ cùng nhau lên đường đi du lịch khắp châu Âu, rồi sau đó tới Angiêri và Ai Cập. Nàng sung sướng biết bao! Nàng thích Guenbôvitre hơn những đất nước xa lạ khác. Hồi ấy nàng đã thốt lên với giọng tuyệt vời:

– Về Guenbôvitre… cùng với ông…

Valđemar ôm chặt đầu, mạch máu trên thái dương chàng đập như muốn vỡ tung.

– Điều gì đã xảy ra với nàng?

Hay như hồi chàng rời Rutraievô sau lễ Phục Sinh, nàng đã lo lắng cho chàng xiết bao khi thấy chàng phải đi giữa đêm, đường lại có những chỗ nguy hiểm. Mọi người đều khuyên chàng ở lại, nhưng chàng vội đi cho kịp cuộc họp của Hội nông nghiệp nên vẫn quyết định cứ đi. Mãi về sau, khi đã về tới trang Guenbôvitre, chàng mới tình cờ tìm thấy trong túi áo bành tô một tấm kỷ chương nhỏ có hình Đức Mẹ Tối Linh, treo trên một sợi dây chuyền mỏng mảnh. Chàng đoán rằng đó là của nàng. Và chàng xúc động trước sự yêu thương đằm thắm của người vợ chưa cưới: nàng đã lặng thầm trao chàng cho Đức Mẹ che chở.

Lúc này chàng ngắm bức ảnh của Xtefchia trong chiếc lập lắc và thốt lên với nàng những lời âu yếm nhất, trong tâm tưởng chàng như vuốt ve nàng, ghì nàng vào người. Trong buồng toa, chàng đi từ cửa này sang cửa khác, chàng bứt rứt giữa bóng tối đêm đen, dường như chính đêm tối kia đang ngăn cách chàng với Xtefchia. Chốc chốc, Valđemar lại vùng đứng bật dậy, điên lên vì kinh hoảng.

Buổi sáng trong trẻo, ngát hương, vui tươi, khi chiếc xe ngựa của trang Rutraievô dừng bánh trước hiên nhà. Đại công tử chạy lao vào tiền phòng. Bước ra đón chàng là ông Ruđexki, dáng mệt mỏi, mắt thâm quầng.

– Nàng làm sao? Có đỡ không? – Đại công tử bật ra.

Ông Ruđexki đáp câm lặng:

– Viêm não. Hôm nay tệ hơn.

– Chúa tôi! – Valđemar rên lên. – Nguyên nhân? Ai đang chữa?

– Các bác sĩ địa phương và một giáo sư từ Vacsava tới.

– Nàng ốm từ bao giờ?

– Tối thứ tư.

Đại công tử nhìn như phát cuồng.

– Vậy mà đến tận thứ bảy các người mới báo tin cho tôi? Sao lại có thể thế được?! – Chàng phẫn nộ thốt lên:

– Chúng tôi điện ngay sau khi giáo sư tới. Chữa chạy ngay lập tức. Chúng tôi đã làm tất cả những gì có thể, – ông Ruđexki đáp khô khốc.

– Nàng đâu rồi?

Ông Ruđexki còng còng đi trước đưa đường.

Tới phòng khách, họ gặp các bác sĩ… Đại công tử nóng nảy chào họ rồi không nói một lời chàng bước tiếp.

Trong phòng riêng của Xtefchia, trong bóng tối mờ mờ, Valđemar nhìn thấy vị giáo sư từ Vacsava tới đang ngồi cạnh giường bắt mạch cho bệnh nhân. Cạnh ông là bà Ruđexka. Bà nhanh nhẹn bước ra đón những người vừa tới.

– Khẽ chứ… nó vừa mới thiếp đi… – bà thì thào.

Bà vừa chào Valđemar vừa khóc. Giáo sư đứng dậy, chào đại công tử.

– Ngài thấy thế nào? – Valđemar hỏi giọng nghẹn ngào.

– Thưa đại công tử… khó lòng nuôi ảo tưởng… tình trạng rất xấu… nhưng Chúa nhân từ lắm. Chúng tôi sẽ làm tất cả những gì có thể.

Valđemar quỳ xuống bên giường. Chàng nhẹ nhàng cầm tay Xtefchia, bàn tay trắng gần như trong suốt, nóng như lửa. Người ốm ngủ, trán chườm nước đá, những đợt sóng máu như đang rần rật lan tỏa qua mặt nàng. Đôi môi nàng hơi he hé, đỏ tươi, khô bỏng bởi cơn sốt, hơi thở nóng bỏng thoát ra khỏi miệng gấp gáp, không đều. Valđemar nhìn đăm đăm vào khuôn mặt nhợt nhạt của Xtefchia, rất khẽ khàng áp bàn tay nàng vào môi. Lồng ngực chàng như chực bật tung ra, đôi mắt khô khốc chứa đầy nỗi đớn đau khủng khiếp ôm trọn toàn bộ hình hài thiếu nữ đang nổi lên tinh tế giữa những chiếc gối, dưới lần chăn. Mái tóc tuột khỏi vòng giữ, bao bọc quanh đầu nàng như một vòng hoa màu vàng sẫm.

Valđemar quỳ lâu lắm. Chàng áp trán vào tay Xtefchia, nghe trong bàn tay mảnh mai ấy đang dập dồn mạch máu, cảm thấy sự run rẩy của từng sợi dây thần kinh.

Vị giáo sư đánh thức chàng dậy khỏi cơn bải hoải, thay nước đá chườm cho nàng. Nhìn thấy vầng trán phẳng phiu, hồng nhạt của cô gái lộ ra với những sợi tóc ướt đẫm bao quanh, Valđemar thấy lòng cảm động. Với một cảm giác tuyệt vọng, chàng cúi xuống chạm môi vào thái dương nàng.

Người ta đã đặt xong lượt đá chườm mới, Valđemar khẽ hỏi:

– Nàng có tỉnh không?…

– Gần như… không… – giáo sư đáp.

– Có nghĩa là tình trạng… không hay?

– Nguy kịch!… Nhưng xin ngài đừng quá lo. Tôi nghĩ rằng đó là do cơn sốt đang tăng.

Ông kéo đại công tử ra một góc, nhìn nhanh vào khuôn mặt chàng rồi thì thầm hỏi.

– Thưa đại công tử, xin ngài cho biết vài chi tiết nhỏ.

– Xin sẵn lòng.

– Đám cưới của ông bà chẳng bao lâu nữa sẽ được cử hành – đúng không ạ?

– Ngày tám tháng sáu.

– Nghĩa là vào thứ bẩy này. Hôm nay đã là chủ nhật. Lần cuối cùng ngài được gặp bà ấy đã lâu chưa ạ?

– Cách đây ba tuần.

– Và bà ấy vẫn hoàn toàn khỏe mạnh?

– Ồ vâng! Có điều hơi nhợt nhạt hơn bình thường một chút. Ngài giáo sư cho là… nguyên do căn bệnh là gì?…

Nhà khoa học tuổi tác vuốt cằm bằng một động tác nhanh nhẹn. Ông cất tiếng nói bằng giọng ngập ngừng.

– Hừm! Chắc hẳn phải có những chấn động tâm lý nào đó, chứ tôi không thấy có lý do nào khác. Diễn biến của bệnh ác tính và rất khốc liệt: bệnh nhân mê sảng, luôn thốt ra những lời đáng ngờ.

– Những lời thế nào? – Valđemar kinh hoàng kêu lên.

Đúng lúc ấy Xtefchia động đậy. Đại công tử vội lao tới bên giường nàng, quỳ xuống. Mắt Xtefchia mở to, mờ đục, phủ một làn lệ, hai tay cô gái huơ quanh đầu, miệng thì thào liên hồi.

Không dám thở mạnh, Valđemar đưa mắt sững sờ nhìn nàng. Chàng đỡ đôi tay nàng trong bàn tay mình bóp nhẹ.

– Xtefchia… kho báu của anh, em duy nhất của anh, anh đây, Valđy của em đây… anh ở bên em đây… Xtefchia, – chàng nói giọng trầm đục.

Cô gái thì thào liên tục.

– Cô ấy nói gì vậy? – Chàng hỏi giáo sư.

– Bà ấy mê sảng không ngớt.

Valđemar đứng lên, cúi đầu, ghé sát tai vào môi Xtefchia.

– Chàng… can trường lắm… chúng nó sợ… chàng… tôi không… không muốn giết chàng… – nàng thì thầm rất khẽ, phải cố lắm mới nghe thấy.

Valđemar ưỡn thẳng người lên, đưa hai tay lau trán.

– Thế là thế nào?… Nàng nói gì thế?

Nét mặt chàng biểu lộ một nỗi lo âu ghê gớm.

Xtefchia đột ngột vật vã.

– Con hủi! Con hủi! – nàng hét to.

Valđemar lùi lại như bị một sức mạnh kinh hồn chinh phục, mặt chàng tái nhợt khủng khiếp. Chàng tuyệt vọng nhìn giáo sư và ông bà Ruđexki.

– Cái gì thế?… Lạy Chúa! Tiếng kêu ấy có nghĩa gì? – chàng khàn khàn thốt ra, kinh hoàng.

– Tiếng ấy lặp lại rất thường xuyên, trong những lời mê sảng của bệnh nhân, – giáo sư đáp, nhìn thẳng vào khuôn mặt thay đổi của đại công tử vẻ dò hỏi.

Valđemar giật tay ông Ruđexki.

– Đi theo tôi, – chàng nói giọng trầm đục.

Họ bước sang phòng bên. Đại công tử nắm tay ông Ruđexki với sức mạnh điên cuồng.

– Xtefchia đã nhận được thư nặc danh, – chàng nói rít qua hai hàm răng nghiến chặt.

– Thư nặc danh?… Sao ông biết?

– Chắc chắn nàng đã nhận được! Tôi thấy rõ điều đó qua những lời mê sảng của nàng. Tôi… tôi… đã báo trước cho ông là sẽ có thể có những trò can thiệp… vậy mà các người đã không bảo vệ nàng! Chúng nó đã giết chết mất nàng rồi… Trời ơi!…

Chàng vặn vẹo đôi tay trong cơn tuyệt vọng kinh hoàng. Ông Ruđexki sững sờ, nhìn đại công tử như một người mất trí.

– Xin thề với ông, tôi đã đề phòng. Không hề có gì cả, trừ phi, gần đây, trong khoảng thời gian gần cuối này, cháu có nhận được nhiều thư.

– Những bức thư ấy đâu? Tôi muốn có chúng trong tay, – Valđemar kêu lên.

– Tôi không biết! Thường thường nó cất trong ngăn kéo bàn riêng. Có thể chúng vẫn ở đấy.

Phỏng đoán của đại công tử khiến ông Ruđexki kinh hoàng.

Họ trở lại phòng Xtefchia. Nàng lại thiếp đi rồi. Họ bước lại gần bàn. Đại công tử nhẹ nhàng mở các ngăn kéo nhỏ, và trước sự ngạc nhiên ghê gớm của bà Ruđexka cùng giáo sư, chàng lôi từ đó ra những bức thư, có hoặc không có phong bì, nhàu nhò. Chàng ngó vào tất cả các ngăn kéo, thu thập những bức thư tìm được rồi mang đi, không nói một lời.

– Thế là thế nào? – Bà Ruđexka hỏi chồng.

– Hình như là thư nặc danh. Valđemar cho rằng… Những lời mê sảng của con đã khiến ông ta nghi ngờ.

– Có thể! Có thể lắm! – Giáo sư nói, gục gặc đầu – Tôi cũng đoán trong chuyện này có những sự khiêu khích châm chọc nào đó.

– Lạy Chúa Jêxu! Chính ông ấy đã báo trước cho tôi rồi kia mà! – Ông Ruđexki kêu lên, vặn vẹo đôi tay.

– Nhưng không thể thế được – bà vợ kêu lên.

– Bà có nhớ không? Chúng ta tìm thấy con đang sốt cao, gần như mê sảng, vào đúng cái hôm nó thử áo cưới, sau khi đọc bức thư mà tôi đưa cho nó. Biết đâu đó chẳng phải là một bức thư nặc danh? Tôi phải đi xem xem mới được, tôi vẫn còn nhớ bức thư ấy.

– Không thể được! Thì chính con nó bảo đó là thư từ Xuôđkôvxe gửi tới mà.

Nhưng ông Ruđexka đã ra khỏi phòng.

Valđemar đang ngồi trong phòng làm việc của ông Ruđexki nghiên cứu những giấy tờ tìm thấy. Chàng tìm được những bức thư của chính mình đựng trong phong bì, xếp cẩn thận, và mấy bức thư của Xtefchia viết gửi chàng. Đoán rằng những tờ giấy nhàu nát có thể là thư nặc danh, Valđemar bắt đầu đọc chúng. Mặt chàng nhăn lại kinh khủng bởi cơn giận, nỗi đau, và niềm oán trách. Nét chữ của các bức thư ấy chàng không hề quen, hẳn là đã được cố ý viết cho khác đi – tuy vậy, qua văn phong của chúng chàng cũng đoán được rằng tác giả của các bức thư ấy là bá tước phu nhân Chvilexka và cha con nhà Barxki. Một bức thư nặc danh rất cay độc và thô tục, chàng nhận ra chắc chắn qua nét chữ chưa hoàn toàn thay đổi: đó chính là thư của Melanhia.

– Đồ đểu cáng! Đồ rắn độc – chàng gào lên bằng giọng khàn đặc.

Khi ông Ruđexki bước vào, Valđemar chỉ cho ông những tờ giấy chàng vừa đọc.

– Ông xem đấy! – Chàng gào lên trong niềm oán hận, – tất cả những thứ rác rưởi này, cô ấy đã nhận được, chúng đã đầu độc cô ấy! Tôi đã cảnh báo trước rồi, bởi lũ người ác độc đâu có thiếu, vậy mà những thứ bẩn thỉu này vẫn lọt vào tay cô ấy.

Mặt tái nhợt, ông Ruđexki lục tìm giữa đám giấy tờ. Đột nhiên Valđemar cầm một bức thư mới, đã bị nhàu, nhưng được đặt trong phong bì trên tay. Chàng nhanh nhẹn vuốt phẳng nó ra. Ông Ruđexki run lên. Ông nhận ra đó chính là bức thư cuối cùng.

– Thư này tôi trao cho nó đúng hôm thứ tư. Nó bảo rằng đó là thư từ Xuôđkôvxe, nhưng… ngay sau đó nó đổ bệnh. Có phải là thư nặc danh không?

Valđemar xem xét bức thư. Nét chữ chàng không quen. Chàng phẫn nộ bắt đầu đọc.

Đột nhiên chàng lao người bước vội lên phía trước, đôi mắt cháy bỏng lướt nhanh bức thư. Đôi tay chàng run rẩy, nét mặt chàng lúc thì tuyệt vọng, lúc thì kinh tởm.

Chàng thốt ra một tiếng trầm đục, tờ giấy rời khỏi tay chàng rơi xuống sàn. Valđemar giơ cả hai tay lên đầu, vặn vẹo.

– Lá thư này đã giết chết nàng!… Chính nó đã giết chết nàng!.. Đồ vô lại!…

Chàng nặng nề đổ người xuống ghế, hai tay bóp chặt thái dương.

Ông Ruđexki nhặt bức thư lên đọc.

– Jêxu Maria! – Ông rên lên tuyệt vọng.

Bà Ruđexka bước vào.

– Các ông làm sao thế? – Bà kinh hoàng hỏi.

Người chồng chỉ cho bà những bức thư.

– Chúng ta đã giết con! Đã giết chết nó bằng những thứ này đây! Kinh khủng! Kinh khủng quá!

Mẹ Xtefchia lao tới mớ giấy tờ.

Valđemar từ ghế bật dậy, mặt xám ngắt. Hai hàm răng chàng nghiến ken két, tiếng gầm gừ như trào ra từ lồng ngực chàng.

– Các vị giết con vì không cẩn tắc, còn lũ kia vì sự đểu giả. Sao tôi lại không biết chuyện này từ trước? Tôi sẽ dùng đạn đóng dấu vào những lời xảo trá vô luân kia! Tôi sẽ phát hiện bằng được tác giả của những bức thư nặc danh này – chúng phải trả máu!

Giọng chàng vang âm như tiếng sấm rền.

– Yêu cầu cử ngay một người đưa tin cưỡi ngựa ra bưu điện! Chàng hét lên, chạy ra khỏi phòng.

Mười phút sau, một người đưa tin phóng ngựa lao vút đi, để gửi điện tới mấy thủ đô các nước ở châu Âu, mời những vị danh y nổi tiếng nhất.

Ở điền trang Rutraievô những giờ phút nối nhau trôi đi trong sự căng thẳng kinh khủng nhất. Bệnh tình của Xtefchia ngày mỗi lúc một nặng thêm, chỉ thỉnh thoảng nàng mới tỉnh lại vài phút ngắn ngủi. Ông bà Ruđexki đều mất bình tĩnh, chỉ mỗi mình đại công tử là nguồn sức lực không cạn, chàng như nhân đôi nhân ba mình lên. Chàng không rời Xtefchia, đích thân chàng bế nàng lên, khi người ta thay ga trải giường cho nàng, tự tay chàng thay những lượt đá chườm trán. Sự ân cần âu yếm của chàng khiến các bác sĩ phải kinh ngạc. Chàng không ngủ, không ăn, mắt chàng cháy bỏng một sức mạnh có thể đè bẹp tất cả, một sức mạnh có thể nghiền nát tất cả.

– Ta phải cứu nàng bằng được! Nhất định! Nhất định phải cứu sống bằng được! – Chàng bướng bỉnh lặp đi lặp lại.

Vị giáo sư tóc bạc phơ quen biết chàng từ lâu chỉ còn biết lắc đầu ngạc nhiên, ông không thể hình dung ở chàng những tình cảm mạnh mẽ nhường ấy.

Một buổi tối, khi còn mỗi mình Valđemar quỳ gối bên giường trong phòng Xtefchia, cầm tay nàng, thì nàng chợt tỉnh, mở mắt ra. Nàng nhìn chàng giây lâu rồi khẽ mỉm cười.

– Valđy, anh – từ môi nàng thoảng ra một tiếng gọi rất khẽ.

– Em vàng ngọc của anh! Em thân yêu nhất của anh! Cô bé của anh! – Valđemar thì thầm, cổ như nghẹn đắng, chàng phủ lên đôi tay nàng những nụ hôn. – Em nhận ra anh, em nhận ra anh chứ?…

– Anh Valđy… – Xtefchia nhắc lại.

– Anh ở bên em đây, em duy nhất của anh, anh đang thức bên em đây mà…

Xtefchia ngả đầu vào vòng tay người chồng chưa cưới, áp khuôn mặt nóng bỏng vào tay áo chàng. Cử chỉ âu yếm không lời ấy khiến Valđemar xúc động tận tâm can. Ngực chàng nức nở. Chàng ôm ghì lấy nàng, gắn đôi môi nóng bỏng vào má nàng.

– Em đang ốm, phải không anh? – nàng thì thầm hỏi.

– Phải, em vàng ngọc của anh, nhưng em đã khỏe hơn rồi đấy. Em thấy đau ở đâu?

– Ở đầu… cái đầu… thiêu đốt em… trong đầu có đá, nặng lắm.

– Rồi sẽ khỏi… sẽ khỏi thôi em ạ… em sẽ khỏe mạnh, sẽ là của anh…

Nàng cựa mạnh, ngước mắt lên nhìn chàng.

– Anh mãi mãi yêu em chứ?… Anh yêu em chứ, anh? – Nàng hỏi.

– Anh yêu em, em duy nhất của anh… anh yêu em hơn cả cuộc đời anh. Nhưng em đừng động mạnh, em hãy nằm yên nhé.

– Anh yêu em, đúng không? Anh sẽ sung sướng chứ? Anh… không biết gì hết… chính em sẽ giết chết anh mất… Valđy… Anh Valđy.

Lệ long lanh trong mắt nàng.

Valđemar ôm nàng vào lòng.

– Yên nào, cô bé của anh… Hãy tin ở anh… Đừng tin chúng nó… Đừng nghĩ ngợi về chuyện đó nữa em… Mọi sự đều sẽ tốt đẹp… Cả hai chúng mình rồi sẽ vô cùng hạnh phúc… vô cùng, Xtefchia của anh!…

Nàng mỉm cười, cọ đầu vào tay chàng.

– Vậy thì tốt… tốt quá…

Nàng lại dần dần mất tỉnh táo. Nàng đưa mắt nhìn thảng thốt.

– Anh Valđy!… Em là một con hủi… anh không biết đâu… em là con hủi!… Anh thật bất hạnh! Hãy cẩn thận đấy! – Nàng hối hả kêu lên.

Rồi nàng lại mê sảng.

Valđemar đứng dậy nhường chỗ cho vị giáo sư vừa bước vào.

– Chúa ơi! Chúa ơi! – Đại công tử rên lên. – Nàng vừa nói chuyện với tôi, hoàn toàn tỉnh táo.

– Có lâu không?

– Được vài phút thôi.

Bác sĩ ngẫm nghĩ.

Trong đêm ấy một vị chuyên gia từ Pest tới nơi, hôm sau có thêm hai người nữa. Họ cùng bàn bạc, những buổi hội chẩn kéo dài. Đại công tử nói cho họ biết về những bức thư nặc danh và họ hết sức lo ngại. Mặc dù đã đổ ra biết bao công sức, cơn bệnh vẫn không bớt nguy hiểm. Mỗi ngày càng mang đến thêm những chịu đựng mới, mỗi đêm càng làm thức dậy những lo lắng kinh hoàng. Xtefchia có những cơn co giật và run bắn cả người. Các nhà khoa học vò đầu bứt tai bất lực. Bệnh viêm não trong trường hợp này tiến triển một cách cực kỳ độc địa. Không một phương sách nào có thể kìm hãm nổi tiến trình của bệnh. Valđemar gần như phát rồ, nhưng chàng vẫn không ngả lòng. Các bác sĩ danh tiếng từ thành Pêterburg và Viên tới, một vị danh y từ Kracốp. Sáng sớm thứ năm, gia sư của công tước phu nhân Pođhorexka, một thầy thuốc thực hành tuổi tác rất có năng lực cũng tới, theo lời mời của Valđemar. Tiếp theo sau, đi bằng chuyến tàu chiều là cụ Machây cùng tiểu thư Rita. Ở Obrône và Xuôđkôvxe người ta hay tin bệnh tình của Xtefchia qua lời kể của Brôkhơvich và tạm hoãn chuyến đi Vacsava dự cưới. Người ta điện mấy lần đến điền trang Rutraievô nhưng không ai trả lời. Việc gia y của công tước phu nhân được mời khiến mọi người kinh hoảng. Cụ Machây nhận được điện tại Obrône. Không nghĩ ngợi lâu cụ ra đi ngay tức khắc cùng tiểu thư Rita. Cả vùng đều biết chuyện vừa xảy ra. Một đám sương mù u ám trùm phủ lên cả tòa lâu đài và gia nhân ở Guenbôvitre. Brôkhơvich đi từ trang Obrône về Xuôđkôvxke u ám như một đêm đầy mây.

Tình trạng của Xtefchia càng ngày càng xấu đi. Nàng không hề nhận ra cả cụ Machây lẫn tiểu thư Rita, mê sảng liên tục. Chỉ có một lần, trước mặt đông đủ mọi người, nàng chợt kêu to như trông thấy ai đó đang đứng lừng lững trước mặt:

– Xin vâng, thưa bà… cháu sẽ trả quyển nhật ký cho ông… cháu sẽ trả mà…

Cụ Mchây nhớ mãi những lời ấy.

Lần thứ hai, vào buổi chiều thứ sáu, Xtefchia tỉnh lại một chốc lát. Vài người đang đứng xung quanh nàng. Valđemar quỳ gối, cầm tay nàng. Nàng nhìn mọi người với đôi tròng mắt mở to, mỉm cười rồi thì thào khá rõ:

– Mọi người đều yêu tôi chứ?… Đúng không?…

Cụ Machây bảo nàng:

– Con ta ơi… ông đây… ông đây mà, cháu… cả Valđy cũng đang ở đây… Con có nhận ra không?

– Con có. Anh Valđy ở cạnh con từ lâu rồi. Chị Rita có đây chứ?…

Nàng ngước mắt lên như tìm kiếm.

Tiểu thư Rita nhích lại gần.

– Mình đây, bạn thân yêu… mình đây, – nàng nói, hôn tay cô gái.

– Còn mẹ?… Cha nữa, đông đủ chứ? Jurếc và Zôsia đâu? Con muốn gặp mặt tất cả.

Cô em gái đã ngủ, còn Jurếc từ sau tấm rèm che giường nhô ra, nắm tay ấn chặt vào mắt, phục xuống chân Xtefchia khóc òa lên.

Valđemar sốt ruột đẩy nó ra, Xtefchia sợ, ông Ruđexki định đưa Jurếc ra ngoài, nhưng cậu bé cứ co người nằm bệt xuống đất trong góc phòng, nức nở, cố nén những tiếng thổn thức.

– Sao nó lại khóc? – Xtefchia bình thản hỏi.

Không ai trả lời. Valđemar bắt đầu vuốt ve an ủi nàng.

Xtefchia mỉm cười, quàng tay vào cổ chàng, cầm bàn tay vuốt ve lên khuôn mặt nóng bừng như lửa của nàng.

– Anh Valđy của em… của em… của em… – Nàng thì thầm, đăm đăm nhìn chàng bằng đôi mắt thẳm sâu đã ngả sang sắc tím lóng lánh. Trong mắt cháy sáng những đốm lửa nóng bỏng của cơn sốt cao.

Chàng dịu dàng trò chuyện với nàng, âu yếm như nói với một đứa trẻ thân yêu nhất, âu yếm ôm nàng vào lòng, cho đến khi nàng thiếp đi trên tay chàng.

Những sợi tơ của giờ chạng vạng bắt đầu len vào phòng. Qua cửa sổ mở rộng vọng vào tiếng vù vù đơn điệu của những đàn châu chấu đang bay và tiếng lũ côn trùng đập người vào tường nhà. Những cây đoạn rì rào muôn âm thanh ngào ngọt. Chợt vang lên đâu đó tiếng cò chao chát rồi những tiếng ếch nhái khẽ khàng cùng hòa giọng cất lên một khúc đơn điệu rút ra từ những khúc luyến tiếc ban chiều. Thế gian trẻ trung, mơ màng trong những điều mơ tưởng táo bạo, chan hòa khát vọng hạnh phúc bước vào giấc ngủ. Mọi vật đều sửa soạn nghỉ ngơi với tiếng ngân nga khe khẽ, để ngày mai tỉnh thức cùng nhau bước vào những nỗi lạc thú của sự tồn tại. Valđemar lắng nghe bản nhạc đêm hè ấy, ngắm nhìn dáng hình tuyệt vời của người thiếu nữ đang thiếp đi giữa chăn đệm, hình dáng trẻ trung, mảnh dẻ… mà đang bỏng sôi cơn bạo bệnh. Khắp phòng thiên nhiên trào sôi sự sống, chỉ mỗi nhành hoa này bị héo tàn, bị lụi đi không thương tiếc, dửng dưng trước những luồng gió đương xuân và cơn cuồng khích của thiên nhiên. Valđemar ngắm nhìn người vợ sắp cưới đang lặng lẽ bất động kia mà nghĩ thầm với nỗi khổ hình khủng khiếp trong tim:

– Mai nhẽ ra là ngày cưới của đôi ta.

(Ôi! Valdemar…Hức!)

***

Chương 50

Buổi sáng rực lên muôn ngàn mầu sắc.

Những rặng keo đu đưa, những khóm nhài khẽ xạc xào thì thầm. Những cây thùy dương tươi tắn màu lục nõn che sắc trắng ngần của lụa, run rẩy muôn ngàn chiếc lá nhỏ xinh lóng lánh như sơn men. Những khóm hoa, lùm cây và những thân cây gỗ lưu niên đều chào đón ngày mới bằng tiếng xạc xào vui sướng.

Trời xanh ngắt, không khí trong như pha lê. Vầng dương thức dậy theo sau rạng đông, vui sướng, hạnh phúc.

Cả mặt đất và tất thảy vạn vật sinh sống, phát triển, nở hoa tỏa hương trên mặt đất, tất thảy những gì có thể ca hát, cảm nhận, líu lo – tất thảy đều cất lên khúc thiều ca trang trọng: Khi bình minh thức dậy…

Cửa sổ phòng Xtefchia mở rộng. Những tấm rèm bằng vải Muslin màu trắng có hình hoa diên vĩ tim tím đu đưa trong hơi thở nhẹ nhàng của những cây thùy dương mọc dưới cửa sổ. Những cành cây mảnh dẻ màu bạc rủ những túm lá thanh thoát run rẩy, nom giống như những giọt lệ khóc thương đang tuôn chảy. Hàng thùy dương quạt vào phòng mùi hương sực nức, đầy đủ những hương thơm ngoài vườn thu được từ những đài hoa, cây gửi vào phòng những tiếng xạc xào, và cả khu vườn thì thầm gửi qua cửa sổ bản hòa tấu tuyệt vời nhất. Nàng tiên rạng đông đã tô điểm sắc hồng cho những tấm rèm cửa sổ trắng ngần, mang sắc hồng vào sâu trong phòng, nơi có hình dáng mảnh dẻ của người thanh nữ đang nằm, tinh tế và mảnh mai như một áng mây bồng bềnh hồng ánh bình minh.

Vầng trán Xtefchia trắng ngần, hầu như trong suốt, đôi gò má ửng đỏ. Chiếc cổ hé lộ với mạch máu đập phập phồng, khiến những dải đăng ten của bộ đồ ngủ nhè nhẹ nâng lên hạ xuống.

Căn phòng tràn ngập ánh sáng và khí trời. Chung quanh người bệnh là những đóa hoa do cậu Jurếc mang vào phòng tặng chị. Ông Ruđexki định quẳng chúng đi e rằng mùi hương quá nồng sẽ có hại cho Xtefchia, nhưng một vị giáo sư đã giữ ông lại.

– Thưa ông, không còn có hại nữa đâu, – giáo sư nói, với vẻ nghiêm trang u buồn.

Ông Ruđexki chạy ra khỏi phòng, quỳ gối bên cạnh vợ, bà đang khom người trên mặt đất thổn thức trước bức tranh Đức Mẹ.

Valđemar quỳ bên giường Xtefchia, bị giằng xé trong nỗi tuyệt vọng điên cuồng, đang cuốn chàng đi vào chốn hư vô. Chàng ghì chặt đôi bàn tay bé nhỏ của người trinh nữ, từ lồng ngực chàng bật ra những tiếng rên rỉ nghẹn ngào, giống như tiếng gầm:

– Hãy sống! Hãy sống!… Lạy Chúa… Hãy ở lại… Đừng đi!

Và đôi môi chàng run rẩy áp chặt vào đôi tay nóng bỏng của Xtefchia. Vầng trán nổi hằn những mạch máu, đẫm mồ hôi, hằn rõ nỗi đau đớn đang áp vào tấm chăn, chàng cầu nguyện khẩn thiết, nức nở trong tiếng khóc khô khốc. Chàng run lên trong cơn sốt nóng, một nỗi tiếc thương to lớn giằng xé trong lòng chàng, nỗi tiếc thương không thể chứa đựng nổi ngay cả trong lồng ngực sắt đá ấy của chàng.

Xtefchia mở đôi mắt đã đục như đôi vì sao đang lụi tắt, đầu lắc lư trên gối, một tay nàng huơ huơ cạnh đầu như muốn xua đuổi một cái gì đó. Từ môi nàng thốt ra những tiếng rời rạc và lộn xộn:

– Kia kìa… sợ quá!… Anh sẽ thoát!…Anh Valđy… Bao nhiêu hoa này… Đó là lỗi của em! Anh đừng đi!…

– Em thân yêu của anh! Tỉnh lại đi em… hãy thương anh với! – Valđemar thì thầm, chính chàng cũng như sắp ngất đi.

– Đừng trừng trị… chúng… Valđy…

Người nàng co giật. Hai bác sĩ có mặt trong phòng chạy lại, nhưng Valđy không nhường chỗ. Chàng quỳ mãi, hai tay ôm chặt một bàn tay của nàng, trán kề sát bên ngực nàng.

Lát sau, những cơn co giật lắng đi, Xtefchia nằm bất động, đầu oặt ra. Tóc nàng phủ xuống vầng trán Valđemar.

Nàng thở thoi thóp, thái dương và cổ mạch máu phập phồng gấp gáp, nhưng mạch đập chậm dần lại.

Các thầy thuốc nhìn nhau. Cả hai cùng cụp mắt, lùi xa khỏi giường, rồi quỳ xuống ở một khoảng cách cạnh đấy.

Trông thấy thế, cụ Machây và tiểu thư Rita cũng quỳ gối, lấy hai tay che mặt.

Một bầu không khí im lặng to lớn, một sự im lặng đầy huyền hoặc bao trùm căn phòng sáng sủa nức hương ấy.

Đột nhiên trong sự im lặng trang trọng ấy chợt vang lên những chuỗi thanh âm tinh thế như những nốt nhạc thổi trên chiếc sáo ngọc sáo vàng.

Trên cành thùy dương bên dưới cửa sổ với những khóm nhài dày đặc bao quanh, một con họa mi vừa cất tiếng hót.

Họa mi gửi những thanh âm của mình lên cao tận ánh ráng hồng trên trời, đến những đám mây tán rực rỡ của mặt trời. Vị hoàng đế của ban ngày ló ra từ sau một dải mây bạc, tài sản cuối cùng còn sót lại của rạng đông. Con chim nhỏ bằng chiếc sáo nhỏ của mình đã mời gọi ánh sáng đến, và bằng những hòa thanh trầm bổng vẫy gọi các vị thiên thần trong sáng từ trời xanh dưới chân đấng Toàn Năng bay xuống cây thùy dương này, vào khung cửa sổ mở rộng mà lặng lẽ như trong nhà nguyện này.

Biết bao tình cảm, biết bao lời khẩn cầu, bao lời nguyện ngắm tuôn trào từ lồng ngực của họa mi, khiến cho những ánh sáng hồng đầu tiên như trôi dạt về phía này, cuốn theo mọi màu sắc của thiên giới.

Vầng dương trẻ trung, tuyệt diệu nhô lên, mang theo sự ấm áp và ánh sáng… Hương hoa tỏa lan… Hương đồng cỏ nồng nàn tỏa lan… Hơi gió thoảng của những cánh chim trời chao vẫy… Những thanh âm khẽ khàng của không trung cũng tỏa rộng đến khôn cùng.

Và từ dưới chân Chúa Trời cất cánh bay lên những thiên thần trong trẻo, xinh đẹp, đầy thi hứng, chập chờn hiện ra từ làn sương mù của ánh trắng bạc những đám mây.

Cả một đoàn thiên sứ cùng vỗ cánh bay xuống trong một cơn thác lũ những dải màu sặc sỡ đậu vào cây thùy dương tươi tốt, nơi con chim nhỏ đã phát lên những tín hiệu đầu tiên.

Và cùng với ánh bình minh, cùng với hương hoa và giai điệu tuyệt vời của mùa xuân, những vị thiên sứ trong vắt ấy bay tới bên Xtefchia, vây quanh mái đầu tuyệt diệu của thiếu nữ một hơi thở lặng thầm nhân hậu.

Họa mi vẫn hót, gieo từng nốt, như thể muốn tiếp thêm những khúc bi thương luyến nhớ vào dàn đồng ca của các thiên sứ.

Và khi chiếc giường của Xtefchia đang nằm bừng lên ánh lửa mặt trời, thì đoàn thiên sứ liền đập cánh cất mình lên theo con đường nắng vàng rời khỏi phòng – đoàn thiên sứ đã được tăng thêm một linh hồn trong suốt nữa: linh hồn của Xtefchia.

Các sứ giả của cao xanh mang theo linh hồn trong trắng của nàng nhẹ như những chiếc lông cánh của họ, lan tỏa quanh đầu nàng vầng hào quang kỳ diệu của những ánh sáng mắt trần không thấy được. Và vừa bay lên cao xanh, hướng về gót chân Đức Chúa Trời cả dàn đồng ca thiên sứ cùng cái linh hồn mới mẻ của thiếu nữ ấy cùng cất lên khúc tụng ca thành kính:

– Salve Regina…

…

Một cơn rùng mình lan tỏa khắp những người có mặt, như thể những thiên thần vừa cất cánh bay đã quệt vạt áo vô hình vào tất thảy mọi người.

Valđemar nghe tiếng một bác sĩ thì thầm rất khẽ:

– Thế là… xong tất cả…

Chàng bàng hoàng vùng dậy, người nhễ nhại mồ hôi nom thật khủng khiếp.

Đôi tròng mắt điên loạn nhìn như dán chặt vào dáng hình bất động của cô gái nằm nhắm mắt trong khung tóc vàng, hệt như một con bướm vừa bị giết chết.

Không rên một tiếng không nói một lời, chỉ hiện rõ vẻ hoang dại trong mắt, Valđemar lảo đảo rồi nặng nề đổ cả người xuống mép giường.

Mọi người chạy vội đến. Nỗi đe dọa như treo lơ lửng trên đầu.

Trên cây thùy dương, chim họa mi vẫn hót.

(Huhuhu……Huhuhu……..)