Ta vừa về đến cổng lớn Đinh Phủ thì gặp xe ngựa của Lưu Cơ đi xử lý công vụ trở về. Lưu Cơ xuống xe ngựa, vừa trông thấy ta thì kêu lên:

– Dương Cô nương.

Ta cũng hành lễ với Lưu Cơ. Lưu Cơ lại nói:

– Cùng vào đi.

– Được.

Ta cười nói với Lưu Cơ rồi đợi hắn cùng vào phủ. Bọn ta vừa đi vừa trò chuyện, trước khi chia tay ở lối rẽ tình cờ ta nghe được một tiếng chát, sau đó liền nghe một tiếng khóc thút thít. Không kịp từ biệt Lưu Cơ, ta một mạch tìm về nơi phát ra tiếng động. Xuyên qua một tán cây lớn phủ đầy rêu xanh sà xuống gần chạm đỉnh đầu, ta thấy cuối đường, ngay góc viện một tiểu muội muội chừng mười lăm, mười sáu tuổi đang tranh cãi gì đó với một gã nam nhân chừng hai mươi mấy tuổi. Tiểu muội muội cả gương mặt đỏ bừng, đôi mắt bồ câu to tròn giờ ngân ngấn nước, một bên gương mặt trái xoan xinh xắn giờ đây in hằn mấy dấu bạt tai đỏ chót. Gã nam nhân đang giơ tay toan tát muội ấy thêm một cái nữa. Ta nhịn không được lập tức la lên:

– Ngừng tay.

Gã nam nhân sửng sốt nhìn ta. Bình thường ta hiếm khi ác cảm với người khác, vậy mà vừa nhìn thấy gương mặt gã này ta lập tức nảy sinh một cảm giác vô cùng chán ghét. Hắn có một gương mặt thon dài linh lợi, nhưng trên gương mặt cũng có thể tính là thanh tú ấy, lại có một đôi mắt hồ ly hơi xếch lên khiến hắn trông càng có vẻ giảo hoạt, gian trá. Mắt hồ ly lên tiếng quát:

– Ngươi là kẻ nào? Dám can thiệp vào chuyện của ông?

– To gan.

Người vừa lên tiếng là Lưu Cơ, lúc này cũng vừa đến bên cạnh ta. Mắt hồ ly và tiểu muội muội đồng loạt xá chào Lưu Cơ.

– Lưu Quân sư.

– Lưu Quân sư.

Lưu Cơ lại chỉ vào ta mà nói:

– Dương cô nương đây là môn khách của Chúa Công, ngươi không được vô lễ.

Lúc này mắt hồ ly mới cúi người hành lễ với ta, lại nói.

– Dương Cô nương thứ tội.

Ta bèn tiến tới, vỗ vai tiểu muội muội hỏi:

– Muội muội, nói cho ta biết xảy ra chuyện gì?

Tiểu muội muội mạnh mẽ lấy tay gạt hết nước mắt, cất tiếng:

– Dương cô nương, cuối tháng này Chúa công có hỷ sự, nô tì nghe thư đồng của Chúa công nói Chúa công ban thưởng toàn phủ. Gia nô nhất đẳng được thưởng năm mươi tiền, gia nô nhị đẳng được thưởng ba mươi tiền, gia nô tam đẳng như bọn nô tì thì được thưởng hai mươi tiền. Nhưng hôm nay, Đỗ Tổng quản đi phát tiền thưởng cho bọn nô tì, bọn nô tì lại chỉ nhận được có năm tiền. Các tỷ muội khác không ai dám nói gì, nhưng nô tì không chịu, nô tì đã làm việc rất chăm chỉ, tiền này nô tì xứng đáng được thưởng. Nô tì đi tìm Đỗ Tổng quản để nói cho ra lẽ nhưng Đỗ Tổng quản lại đánh nô tì.

Cái người được gọi là Đỗ Tổng quản kia mặt tím lại, hắn rít qua kẽ răng:

– Tiện tì chết tiệt, mày ăn nói lung tung gì đó hả? Bọn mày chỉ được thưởng có năm tiền thôi nghe rõ chưa hả? Dám nói bậy hả? Tao đánh chết mày.

Đoạn hắn lại giơ tay lên toan tát tiểu muội, ta nhanh tay chộp lấy cánh tay hắn, đẩy tiểu muội muội ra phía sau lưng ta, lại hướng cái tên Đỗ Tổng quản kia nói:

– Đỗ Tổng quản phải không, nếu ngươi nói Đinh Sứ quân chỉ ban thưởng cho gia nô tam đẳng năm tiền, vậy ngươi có dám cùng ta đến gặp Đinh Sứ quân nói cho rõ ràng không?

Khóe mắt hồ ly của hắn khẽ giựt giựt, hắn đáp:

– Chút việc nhỏ này cần gì làm phiền Chúa công.

Ta lại nói:

– Nếu vậy, chúng ta đến gặp thư đồng của Sứ quân cũng được. Thế nào?

Mặt của Đỗ Tổng quản từ tím chuyển sang xanh lét. Hắn nhìn Lưu Cơ rồi lại quay sang nhìn ta. Ta trừng mắt nhìn lại hắn, cuối cùng hắn nói thật nhỏ:

– Là tiểu nhân nhớ nhầm, tiền thưởng của nó đúng là hai mươi tiền. Tiểu nhân nhiều việc nên nhớ nhầm. Xin Dương cô nương và Lưu Quân Sư giơ cao đánh khẽ.

Ta bình sinh ghét nhất là loại người ỷ mạnh hiếp yếu, tham quan hối lộ, nam nhân đánh nữ nhân. Mà cái tên đứng trước mặt ta thì điểm xấu nào cũng hội đủ cả. Thật đáng ghét. Ta nở nụ cười nhàn nhạt nói:

– Nếu đã là nhớ nhầm thì mau trả số tiền còn lại cho tiểu muội đây.

Đỗ tổng quản đành bất đắt dĩ rút túi tiền trong người ra đếm từng đồng đưa lại cho tiểu muội muội. Tiểu muội muội vẻ mặt rạng rỡ hẳn lên khi nhận đủ thêm mười lăm tiền từ hắn. Tiểu muội muội quay đầu sang hướng ta cảm ơn rối rít. Đỗ Tổng quản cúi đầu chắp tay hành lễ với ta và Lưu Cơ, lại nói:

– Lưu Quân sư, Dương Cô nương, trong phủ còn nhiều việc, nếu nhị vị không còn việc gì nữa, tiểu nhân xin cáo lui.

Nói đoạn, hắn xoay lưng toan rời đi. Ta không nhanh không chậm lại nói:

– Đỗ Tổng quản dừng bước.

Hắn ngạc nhiên quay đầu lại nhìn ta. Ta cười cười quay sang hỏi tiểu muội muội:

– Muội muội, Đinh Phủ có tất cả bao nhiêu gia nô tam đẳng như muội.

Tiểu muôi muội giơ hai bàn tay ra tính tính một hồi cuối cùng nói:

– Có tất cả sáu mươi người.

Ta nheo mắt nhìn sang Đỗ Tổng quản, lại giơ ngón tay bấm bấm ra vẻ tính toán nói:

– Sáu mươi người trừ tiểu muội đây ra là còn năm mươi chín người. Ngươi thiếu mỗi người mười lăm tiền, năm mươi chín người vị chi là tám trăm tám mươi lăm tiền. Tương đương tám mươi tám quan lẻ năm tiền. Mau giao ra đây để tiểu muội chia lại cho các gia nô khác trong phủ.

Đỗ Tổng quản lại rít lên:

– Ngươi!

Sắc mặt Đỗ Tổng quản lúc này lại từ xanh chuyển sang trắng bệch. Mồ hồi ròng ròng hai bên thái dương. Tay hắn lại run run móc túi tiền từ trong người ra. Khóe mắt cũng giật kịch liệt. Ta vô cùng vô cùng kiên nhẫn đợi hắn lấy cho đủ số tiền đưa cho tiểu muội muội. Tiểu muội muội nhận được số tiền này sắc mặt liền tươi như hoa nở.

Đỗ Tổng quản đưa tiền xong mím môi nén giận nói:

– Dương Cô nương, bây giờ ta đi được chưa?

Không đợi ta trả lời, hắn phất tay áo bỏ đi. Ta lại cất giọng không cao không thấp:

– Khoan đã.

Đỗ Tổng quản phẫn nộ quay sang nhìn ta, nói:

– Dương Cô nương lại muốn sao nữa?

Ta nhìn thẳng vào mắt, chậm rãi nói:

– Vừa rồi ngươi đánh tiểu muội đây một bạt tai.

Hắn có chút khẩn trương nói:

– Đánh cũng đã đánh rồi, giờ cô muốn sao?

Ta lạnh nhạt đáp:

– Ngươi tự tát mình lại gấp đôi, hoặc không phục thì đến gặp Sứ Quân cáo trạng đích danh ta.

Đôi mắt hồ ly trừng trừng nhìn ta đến mức muốn nứt ra. Ta khẽ chép miệng:

– Sao hả? Ta không còn nhiều thời gian dây dưa với ngươi.

Hắn lại quay sang nhìn Lưu Cơ cầu cứu, Lưu Cơ không nói gì. Cuối cùng, hắn đành giơ tay tát lên mặt một cái, tát không nặng không nhẹ, nghe được một tiếng chát nho nhỏ. Ta nói:

– Cái này nhẹ. Không tính.

Hắn đành nghiến răng, dùng hết sức tát một bạt tai thật mạnh, cả khuôn mặt trắng bệch hằn rõ năm vết dấu tay, ta mới gật đầu hài lòng:

– Cái này tính.

Đợi hắn tát xong cái còn lại. Ta dắt tay tiểu muội muội quay sang nói với Lưu Cơ lúc này đang đứng một bên quan sát cả màn kịch:

– Lưu Quân Sư, tiểu muội này ta rất thích, ngài nói với Đinh Sứ Quân một tiếng, cho ta lưu muội ấy lại Thái Huyên Các được không?

Lưu Quân Sư cười bất đắt dĩ khẽ gật đầu, nói:

– Cô nương thích là được.

Đoạn cả ba người bọn ta đều rời đi bỏ lại sau lưng mắt hồ ly bừng bừng lửa giận.

Đi được một đoạn, Lưu Cơ không nhịn được mà nói với ta:

– Dương Cô nương, người ta thường nói thà đắc tội với quân tử cũng đừng nên đắc tội với kẻ tiểu nhân. Cô sao lại phải làm khó hắn?

Ta quay sang cười với Lưu Cơ:

– Lưu Quân Sư, bình sinh ta ghét nhất là nam nhân đánh nữ nhân. Trừng phạt như vậy là còn nhẹ. Huống hồ…

– Huống hồ gì?

Lưu Cơ hỏi lại. Ta cười toe toét đáp:

– Đinh Sứ quân ta cũng đã đắt tội nhiều lần rồi, còn sợ một kẻ tiểu nhân nữa sao?

Lưu Cơ lắc lắc đầu nhìn ta rồi cũng bật cười. Bọn ta chia tay ở ngã rẽ gần Thái Huyên Các. Trên đường vào tiểu viện của ta, ta hỏi tiểu muội muội:

– Muội muội, muội tên gì? Năm nay bao nhiêu tuổi?

Tiểu muội muội ngoan ngoãn đáp:

– Bẩm Dương Cô nương, nô tì tên Nguyễn Thị Thanh, năm nay mười sáu tuổi.

Ta nhìn tiểu muội muội trước mặt, tiểu muội muội này tuy còn nhỏ nhưng cũng rất dũng cảm, quật cường, dám chống đối một đại tổng quản trong phủ để đòi lẽ công bằng. Tính cách này có chút giống cô em gái ở thời hiện đại của ta, con bé chỉ lớn hơn tiểu muội này một chút, tên nó cũng có chữ Thanh. Lòng ta bất giác càng tăng thêm vài phần hảo cảm với tiểu muội muội này. Ta liền nói:

– Tên muội có một chữ Thanh, cũng giống tên muội muội ruột của ta, sau này ta gọi muội là Thanh Thanh nhé. Muội cứ gọi ta là tỷ tỷ được rồi.

Thanh Thanh rụt rè đáp:

– Nô tì không dám, vẫn là gọi Dương Cô nương tốt hơn.

Ta cũng không muốn miễn cưỡng muội ấy, lại nói:

– Tùy muội vậy, muội muốn gọi sao cũng được.

Sau đó, ta dắt nàng vào viện giới thiệu với hai tì nữ trước đó đã hầu hạ ta ở Thái Huyên Các, lại phân phó một số công việc cho nàng làm. Trước khi nàng rời đi, ta thuận miệng hỏi nàng một câu:

– Phải rồi Thanh Thanh, cái tên Đỗ tổng quản ban nãy tên gì vậy?

Nàng ngây thơ trả lời một cái tên khiến ta thiếu điều muốn phun cả ngụm trà đang nuốt dở trong miệng ra.

– Đỗ Thích!

************************************************

– Thanh Thanh! Ta đói sắp chết rồi, muội mau đem đồ ăn sáng ra cho ta đi!

Ta vừa mè nheo vừa lay lắt từ phòng ngủ bước ra tiền điện. Tối qua luyện thư pháp đến tận khuya mới đi ngủ, sáng nay cả người đều có chút mệt mỏi. Vừa đặt chân vào tiền điện Thái Huyên Các, ta giật bắn mình khi thấy Đinh Bộ Lĩnh đang ngồi ở bàn ăn trong góc điện. Hai, ba tì nữ đang dọn các món ăn sáng lên bàn, Thanh Thanh cũng đứng hầu hạ bên cạnh. Ta còn đang há hốc mồm thì Đinh Bộ Lĩnh đã lên tiếng:

– Dương Cô nương đến rồi. Mau lại đây cùng ăn sáng.

Ông trời ơi, chuyện gì đang xảy ra vậy? Ta còn đang ngủ chưa tỉnh sao? Đinh Bộ Lĩnh đến Thái Huyên Các thăm ta, còn muốn cùng ta ăn sáng. Nghĩ vậy nhưng cuối cùng ta vẫn cười cười, tiến đến chắp tay hành lễ với hắn.

– Tham kiến Đinh Sứ quân.

Đoạn, ta ngồi vào bàn, lại nói:

– Hôm nay Đinh Sứ quân đúng là rồng đến nhà tôm. Chẳng hay có việc gì chỉ giáo?

Đinh Bộ Lĩnh đáp:

– Chỉ muốn mời cô dùng bữa thôi!

Sau đó, hắn lại vô cùng tự nhiên, nhấc chén đũa lên bắt đầu dùng bữa. Ta cũng không biết nói gì, liền cũng bắt đầu ăn sáng, không khí thật có chút kỳ quái. Đinh Bộ Lĩnh lại cất lời:

– Dương Cô nương đến Trường Châu đã bao lâu rồi?

Ta thuận miệng đáp ngay:

– Gần hai tháng rồi.

Đinh Bộ Lĩnh mỉm cười:

– Nhớ kỹ đến vậy à?

Ta gật đầu, nói thừa, bổn cô nương đây đếm từng ngày đấy!

Đinh Bộ Lĩnh lại nói:

– Lúc cô nương vừa đến Hoa Lư, ta đã hứa sẽ dẫn cô nương đi du sơn ngoạn thủy. Chọn ngày chi bằng gặp ngày, hôm nay vừa khéo ta không có công vụ, ta đưa cô đi xem Trường Châu, thế nào?

Ta suýt mắc nghẹn. Lắc lắc đầu, rồi lại gật gật đầu.

Khóe môi Đinh Bộ Lĩnh cong lên, nở một nụ cười thật nhẹ, hắn nói:

– Quyết định vậy đi.

Đoạn hắn quay sang phân phó cho một tì nữ chuẩn bị xe ngựa đi Ngô Đồng Giang.

Từ căn cứ Động Hoa Lư đến Ngô Đồng Giang cách khoảng hai mươi dặm, ngồi xe ngựa chừng hơn nửa canh giờ là tới. Đến nơi ta cùng Đinh Bộ Lĩnh xuống thuyền độc mộc, một cô thôn nữ xinh đẹp chèo thuyền đưa bọn ta đi dọc theo sông Ngô Đồng ngoạn cảnh.

Lúc này Trường Châu đang vào mùa thu hoạch lúa chính vụ Chiêm tháng sáu. Dòng sông Ngô Đồng uốn lượn mềm mại xuyên qua những ngọn núi đá vôi xanh rì cây cối. Lòng sông nhỏ hẹp, hai bên sông là những biển lúa chín vàng ươm dập dờn trong gió đợi gặt. Lúa ở đây nằm giữa sông và núi tạo thành một khung cảnh thật nên thơ và trữ tình. Trời trong xanh, mây trắng lững lờ trôi, nước sông xanh thẳm, đồng lúa vàng ươm hòa cùng sắc xanh rì của đồi núi hai bên sông tạo nên một bức tranh thiên nhiên rực rỡ và sống động. Chiếc thuyền độc mộc chầm chậm trôi trên mặt sông, ta gần như nín thở trước khung cảnh sơn thủy hữu tình ấy. Không gian chung quanh vừa thanh tĩnh vừa bình yên đến lạ, chốc chốc chỉ nghe những tiếng mái chèo khỏa nước nhè nhẹ vang lên, lòng ta lâng lâng một cảm giác giác phiêu bồng và lãng đãng, cứ như con thuyền ấy đang đưa ta vào cõi mộng mơ, rời xa thế tục. Không biết đã qua bao lâu, thuyền độc mộc lại đưa bọn ta xuyên qua một hang đá mát lạnh và tối om, vòm đá gần như sát trên đỉnh đầu, thạch nhũ muôn hình vạn trạng, thi thoảng một vài giọt nước từ trên vách đá nhỏ xuống vạt áo ta khiến ta vô cùng thích thú. Ánh sáng đến và đi ở mỗi hai đầu vòm hang cho ta biết ta đã đi qua tất cả ba hang đá như thế để rồi lại trở về với dòng sông hiền hòa, ngát nồng hương lúa chín thơm hai bên bờ.

Suốt cả chuyến đi trên sông, Đinh Bộ Lĩnh và ta đều không ai cất tiếng, dường như cả hắn và ta đều thả hồn vào những phút giây thư thái hiếm có để hòa mình cùng thiên nhiên tươi đẹp. Lên đến bờ, Đinh Bộ Lĩnh mới nói với ta:

– Thế nào Dương Cô nương, ta nói không sai đúng không? Trường Châu cũng không tệ chứ hả?

– Trường Châu thật đẹp!

Ta không khỏi cám thán mà thốt ra. Đinh Bộ Lĩnh mỉm cười hài lòng, hắn lại nói:

– Ta đưa cô đến nơi này!

Ta không nén được tò mò hỏi:

– Chúng ta lại đi đâu?

Đinh Bộ Lĩnh đáp:

– Thôn Kim Lự.

Ta hơi ngạc nhiên mà hỏi lại:

– Thôn Kim Lự?

Đinh Bộ Lĩnh khóe mắt mang ý cười nói:

– Không sai, chính là nơi ta sinh ra.

Thôn Kim Lự ở làng Đại Hữu, cách căn cứ Động Hoa Lư không xa. Vén rèm xe ngựa, ta thấy con đường dẫn vào thôn xuyên qua một vùng đất rộng mênh mông, um tùm cỏ xanh lau sậy và những ngọn bông lau trắng muốt căng tràn nhựa sống. Hai bên đường từng đàn trâu nhởn nhơ gặm cỏ, những đứa trẻ chăn trâu để đầu ba vá đứa ngồi trên lưng trâu, đứa nằm dài trên bãi cỏ, đứa rượt đuổi nhau giữa đồng cỏ. Ta lắng nghe tiếng bọn chúng ngêu ngao hát, lòng bất giác cũng mỉm cười:

À ơi à ơi à ơi… Ai bảo chăn trâu là khổ.

Ngồi trên mình trâu, phất ngọn cờ lau.

Miệng hát nghêu ngao. Mây trôi trên cao.

Nằm đồi non gió mát. Theo tiếng lúa reo ta hát.

Mong lớn lên mau. Vươn sức cần lao.

Đinh Bộ Lĩnh nói:

– Ta cùng Trịnh Tú, Lưu Cơ, Nguyễn Bặc, Đinh Điền thuở nhỏ cũng đã từng chăn trâu, đùa nghịch như vậy.

Ta hỏi hắn:

– Sứ Quân, đường vào thôn còn xa không? Chúng ta xuống đi bộ ngắm cảnh có được không?

Đinh Bộ Lĩnh gật đầu nói:

– Không xa lắm, chúng ta đi bộ vào thôn cũng được.

Vậy là Đinh Bộ Lĩnh và ta cùng xuống xe ngựa. Vừa đi được vài bước, lũ trẻ chăn trâu trông thấy bọn ta liền chạy đến vây lấy. Chúng nó nháo nhào reo lên:

– A, Đinh thúc thúc…

– Đinh thúc thúc…

– Đinh thúc thúc đã về rồi…

Hóa ra bọn nhỏ đều biết Đinh Bộ Lĩnh. Đinh Bộ Lĩnh nở nụ cười dịu dàng với bọn chúng, hắn bế một đứa nhỏ nhất lên tay, hỏi:

– A Sửu dạo này có ngoan không? Có còn bỏ trâu trốn đi chơi nữa không?

Đứa nhỏ tên A Sửu ngọng ngịu đáp:

– Không có, không có! A Sửu dạo này rất ngoan.

Đinh Bộ Lĩnh lại hỏi những đứa trẻ khác những chữ lần trước hắn dạy đã thuộc chưa, những phép tính hắn dạy còn nhớ hay không. Lũ trẻ lao xao thay nhau trả lời hắn.

– Đinh Thúc thúc, con nhớ hết rồi.

– Đinh Thúc thúc, sau này con lớn lên thúc cho con đi theo thúc đánh giặt bảo vệ nước nhà nhé nhé.

– Đinh Thúc thúc, con cũng muốn đi.

– Đinh Thúc thúc, con đi nữa, con đi đánh giặt nữa.

Nhìn Đinh Bộ Lĩnh bị một đám nhóc vây quanh, đứa níu tay áo, đứa kéo vạt áo, trông bộ dáng khá chật vật khiến ta cũng phì cười. Hôm nay, lần đầu tiên, ta đã thấy một Đinh Bộ Lĩnh thật khác. Lũ trẻ thấy ta cười lại quay sang hỏi Đinh Bộ Lĩnh.

– Đinh Thúc thúc, vị tỷ tỷ xinh đẹp này là ai vậy?

– Đinh Thúc thúc, có phải thê tử của thúc không?

Ta và Đinh Bộ Lĩnh đồng loạt lên tiếng:

– Nói bậy!

– Nói bậy!

Ta cúi xuống, cười cười nói với bọn nhỏ:

– Tỷ tỷ là bằng hữu của Đinh thúc thúc các đệ.

Một đứa mặt mũi đen nhẻm lại quay sang hỏi Đinh Bộ Lĩnh:

– Sao Đinh thúc thúc không cưới tỷ ấy đi?

Đinh Bộ Lĩnh nâng tay đỡ trán. Ta nhéo nhéo tai đứa nhỏ, lại nói:

– Tỷ lần đầu đến đây, đệ đi hái tặng cho tỷ mấy ngọn cỏ lau đi! Tỷ rất thích!

Đứa nhỏ nghe vậy, lập tức hăng hái chạy đi hái cả bó bông cỏ lau dúi vào tay ta. Ta thật vui, lấy bánh điểm tâm trong túi ra chia hết cho bọn nhỏ. Lại ôm cả bó cỏ lau cùng Đinh Bộ Lĩnh dạo bước vào thôn.

Bọn ta đi thăm những thảm lúa vàng óng, tất cả tráng niên trong thôn đều để người trần lội dưới ruộng thuần thục dùng lưỡi hái, động tác lưu loát gặt lúa, mồ hôi túa ra trên những thân hình chắc khỏe, từng giọt từng giọt sáng lấp lánh dưới ánh mặt trời. Những cô thôn nữ, người già, trẻ nhỏ thì phụ giúp gom lúa, gánh lúa, tuốt lúa, tiếng cười nói nhộn nhịp vang lên không dứt khắp cả cảnh đồng.

Đinh Bộ Lĩnh xuống ngồi bên bờ ruộng, tay nâng niu từng bông lúa, chăm chú quan sát, kiểm tra độ lớn của hạt, số hạt trên từng bông lúa, độ chắc của lúa. Một vài vị bô lão trong thôn thấy Đinh Bộ Lĩnh liền lập tức đến xá chào Đinh Bộ Lĩnh, một vị cất tiếng:

– Năm nay nhờ hồng phúc của Sứ quân mà lại được mùa.

Đinh Bộ Lĩnh cũng gật đầu:

– Chư vị vất vả rồi!

Giữa trưa, gặt lúa xong, ai ai cũng thấm mệt, mồ hôi đây người, mọi người lại cùng tìm một bóng mát bên bờ đê cùng ăn trưa. Ta và Đinh Bộ Lĩnh cũng được thôn dân mời ăn trưa cùng. Ta không khỏi ngạc nhiên khi thấy hắn thật sự cũng ngồi xếp bằng, quay quần cùng thôn dân ăn trưa. Nông dân nấu cơm bằng nồi đất to, hai ba nồi cơm nóng sốt hôi hổi, một nồi dê núi kho đậu hũ thơm lừng, còn thêm một nồi rau củ luộc tươi ngon. Không phải sơn hào hải vị gì nhưng Đinh Bộ Lĩnh ăn rất ngon lành, hắn cư xử với thôn dân rất quen thuộc, tự nhiên, cứ như không hề có khoảng cách giữa Sứ quân và thường dân. Đi cả ngày nên ta vừa mệt vừa đói, cũng ăn rất ngon miệng. Bọn ta vừa ăn vừa cùng thôn dân nói đủ chuyện trên trời dưới đất.

Cơn gió nhè nhẹ thổi qua mang theo hương lúa, Đinh Bộ Lĩnh cùng ta lúc này đang thong thả đi trên bờ đê ven ruộng, khung cảnh làng quê yên ả thả con người đến chốn yên tĩnh thật sâu trong tâm hồn. Ta thoáng thấy đầu mày hắn khẽ nhíu lại, bèn cất tiếng hỏi:

– Đinh Sứ Quân, năm nay rõ ràng là được mùa, nhưng sao ta thấy ngài dường như vẫn còn phiền não?

Đinh Bộ Lĩnh trầm ngâm đáp:

– Bách tích làm lụng vất vả quanh năm nhưng đến khi thu hoạch tính ra vẫn không dư dả gì nhiều!

Ta tròn mắt hỏi:

– Vì sao?

Đinh Bộ Lĩnh khẽ thở dài:

– Trong suốt thời kỳ bị bọn giặc phương Bắc đô hộ, nước ta phải chịu chế độ cai trị hà khắc, bóc lột tàn bạo của bọn chúng, thuế khóa phải nộp đến sáu bảy phần sản lượng thu hoạch, dân chúng đói khổ cơ cực vô cùng. Trong sáu mươi năm gần đây, từ sau khi nhà Đường suy vong, Khúc Thừa Dụ giành lấy quyền tự chủ cho người Việt, trở thành Tiết độ sứ đầu tiên của Tĩnh Hải quân, hậu duệ của ngài là Khúc Hạo sau đó đã không ngừng cải cách chế độ điền tô, thuế má, lực dịch nặng nề của thời Đường, nhất là chính sách bình quân thuế ruộng của ngài đã cải thiện được đời sống của bách tính trăm họ. Sau khi Tiền Ngô Vương lên ngôi, ngài vẫn luôn giữ nguyên những cải cách đó. Tuy nhiên, mặc dù bách tính không phải nộp sưu cao thuế nặng nữa, nhưng năng suất lúa vẫn rất thấp, từ suốt thời kỳ Bắc thuộc đến nay năng suất cũng chỉ được khoảng ba mươi sáu hộc lúa một mẫu ruộng, không hề tăng thêm.

Ta không nén được kinh ngạc mà hỏi:

– Ít đến thế sao?

Một hộc lúa tương đương với mười kg, một mẫu ruộng chỉ được có ba mươi sáu hộc lúa tương đương với ba trăm sáu mươi kg. Ở thời hiện đại của ta, một mẫu ruộng có thể đạt được năng suất gần hai ngàn kg lúa, tương đương hai trăm hộc lúa. Tức là năng suất thu hoạch lúa hiện nay ở Tĩnh Hải Quân chỉ gần bằng một phần năm so với thời kỳ hiện đại.

Đinh Bộ Lĩnh khẽ gật đầu, hắn nói:

– Kỹ thuật canh tác lúa nước của chúng ta qúa lạc hậu. Ở Trường Châu, Giao Châu, Bố Hải Khẩu còn tương đối, chứ vùng núi non phía bắc như Phong Châu và Lục Châu vẫn còn duy trì phương pháp du canh nên năng suất thậm chí còn thấp hơn rất nhiều.

Ta tuy không rành về nông nghiệp, nhưng đại khái cũng có thể hiểu được nguyên nhân là do thời kỳ này không có giống lúa tốt, không có phân bón hóa học, điều kiện thủy lợi và kỹ thuật canh tác chăm sóc lại càng không thể so với thời kỳ hiện đại.

Đinh Bộ Lĩnh lại kể:

– Mấy năm gần đây, ta đã cho tuyển chọn kỹ các giống lúa tốt nên năng suất cũng có tăng chút đỉnh. Ta dự định năm nay sẽ dành toàn lực phát triển công tác dẫn thủy nhập điền. Sang năm, chiến loạn giảm bớt, có thể cho dân chúng đi khai khẩn đất trồng bỏ hoang do loạn lạc, vừa có thể tăng sản lượng vừa khéo có thể giải quyết vấn đề cư dân chạy loạn. Sau đó có thể dùng ngân sách thu được từ sản lượng tăng thêm này mà sửa chữa, đắp thêm đê đập chống lũ. Ta còn muốn thực thi chính sách khẩn hoang lập ấp ở Quảng Nguyên, Lục Châu như vậy có thể giúp bá tánh…

Đinh Bộ Lĩnh thao thao bất tuyệt kể về những kế hoạch phát triển ngành nông toàn Tĩnh Hải Quân của hắn. Ta chăm chú lắng nghe hắn nói, trước giờ ta chưa bao giờ nhìn thấy khía cạnh này trong con người Đinh Bộ Lĩnh. Từ sau khi gặp Đinh Bộ Lĩnh, ta vẫn luôn cảm thấy con người hắn quá mức cơ trí, mưu lược cao thâm, tâm tư lại cẩn mật, nên vô hình chung ta luôn có cảm giác đề phòng hắn. Nhưng hôm nay, nghe được những lời bộc bạch đầy hùng tâm tráng chí, cùng tấm lòng ôm muôn dân thiên hạ của hắn, bất chợt ta cảm thấy có phải ta đã quá định kiến với hắn rồi không? Đế vị này… hắn cũng xứng đáng!

Ráng chiều đã buông xuống, những tia nắng vàng cuối ngày chiếu rọi lên làn mi dài đẹp cùng đôi mắt phượng sáng ngời đầy tự tin của hắn. Lúc này ta mới để tâm thấy hắn một thân bạch y đoan chính, viền áo kết tơ vàng càng lấp lánh dưới ánh nắng mờ ảo, một cây trâm bạch ngọc thanh tao gài trên mái tóc đen nhánh, bộ dáng tuấn mỹ phi phàm, thần thái cao quý nhàn nhã. Ta thoáng kinh diễm, vội quay đi, không dám nhìn thẳng vào người trước mặt, sợ rằng cả đời này sẽ bị trầm luân bởi đôi mắt phượng mày ngài ấy.

-Hết chương 20-

Chú thích:

· Dành cho bạn nào chưa biết thì theo một số tài liệu lịch sử chính thống và dã sử, Đỗ Thích là người đã ám sát vua Đinh Tiên Hoàng

· Theo tỷ số xưa thì 1 quan là 10 tiền (mạch); 1 tiền là 60 đồng (văn)

· 1 hộc lúa = 10 đấu, 1 đấu gần bằng 1kg

· 1 mẫu ruộng= 3,600 m2 (1 hecta= 10,000 m2)

· Năng suất lúa bình quân ở Đồng Bằng Sông Hồng hiện tại là 55 tạ một hecta