Không khí buổi sớm tươi mát và thanh lạnh, sương vẫn còn đọng trên những lá mai xanh sẫm. Trên giường tre, Mai Lang Vương và Lãm đã ngồi đợi sẵn. Lãm uống trà, trong khi Mai Thần vẫn như thường lệ đọc sách.

– Sao đến rồi! – Lãm cười, chào mừng khi thấy cô bé xuất hiện.

Sao cười đáp lại, đặt bữa sáng xuống cho hai người rồi nhìn sang chiếc bàn được chuẩn bị bên cạnh.

Đó là loại bàn nhỏ dành cho một người được làm bằng tre. Ghế cũng là ghế tre. Trên bàn bày sẵn một quyển tập, một lọ mực và một cây bút kì lạ. Sao chớp chớp mắt, đứng tần ngần nhìn chiếc bàn và những gì được bày trên ấy.

– Ngồi xuống đi, đó là bàn học của em. – Mai Lang Vương lên tiếng.

– A… – Sao kinh ngạc, đỏ mặt ngồi xuống.

– Hôm qua Mai Thần đóng cho em đấy. – Lãm vừa rót trà vừa nháy mắt nói.

– Dạ? – Sao không hiểu ý của chàng lắm.

Lãm hướng mắt về chiếc bàn, nói rõ hơn – Hôm qua, sau khi em về, Vương đã đi tìm ít tre và đóng bộ bàn ghế này cho em. Ngài ấy nói rằng muốn tự tay đóng một bộ bàn phù hợp với chiều cao của em để em có thể ngồi học một cách thoải mái. Ái chà… Nói sao nhỉ? Nhờ ơn em mà hôm qua ta được tận mắt thấy Vương cầm búa đấy.

– Mai Lang… – Sao xúc động, nhìn chàng chăm chăm.

– … – Mai Lang Vương nhìn như muốn ăn tươi nuốt sống Lãm rồi điềm nhiên lật sang trang sách khác, nói với Sao – Cậu ta nói nhảm đấy, đừng bận tâm.

– Ầy, ngại gì chứ? Mình đóng thứ cứ nói mình đóng! – Lãm huých vào vai chàng.

– Ta định cho ngươi nghỉ ngơi nốt hôm nay, nhưng có vẻ ngươi còn rất sung sức? Có thể làm việc ngay rồi nhỉ?

– Éc… Không, đâu có… – Lãm nghe vậy, vẻ mặt trêu chọc khả ố lập tức biến chuyển, trở nên bệnh tật xanh xao – Khụ khụ – Chàng ta ho vài tiếng phụ họa, yếu ớt như người sắp chết đến nơi, nói – Vẫn còn mệt lắm… Mệt lắm…

Mai Lang Vương phớt lờ chàng ta, tiếp tục đọc sách.

Sao ngồi đó, không nhịn được, phì cười. Mai Lang và anh Lãm lúc nào cũng vậy, cứ như nước với lửa.

Cô bé lại không khỏi rung động khi chạm tay lên chiếc bàn… Sao nhắm mắt, lòng hạnh phúc vô tận. Ghế êm quá, rất vừa vặn, chiều cao của bàn cũng vừa phải nữa… Cô bé tựa tay lên rất thoải mái…

Sao nhìn khay thức ăn trên bàn, hai tay nắm chặt lại.

Được rồi! Mình sẽ thật cố gắng! Sẽ không phụ lòng Mai Lang!

Sao chăm chỉ ăn hết bữa sáng, lòng thầm nghĩ phải nạp năng lượng thật tốt và học thật ngoan ngoãn!

Dùng bữa xong, Mai Thần cho tiểu đồng dọn dẹp mọi thứ rồi bắt tay vào dạy Sao học. Lãm thích chí lắm, cho nên bám mông lại giường tre, giả sử mà Mai Thần có đuổi thì chàng ta cũng không đi.

Mai Lang Vương chẳng chấp nhặt Lãm, dù sao, chàng cũng muốn Lãm ở đây. Chàng ta cũng là một người có học thức uyên bác, chàng hi vọng rằng Lãm có thể cùng với mình giảng dạy cho Sao những điều hay ý đẹp.

Mai Lang Vương cầm lấy cây bút trên bàn, giới thiệu với Sao – Đây là bút lá tre.

– Bút lá tre ạ? – Sao chăm chú nhìn nó, đó là một cây bút rất lạ với hai bộ phận chính là quản bút và ngòi bút. Quản bút làm bằng gỗ, tạo tác tinh xảo. Ngòi bút bằng kim loại, hình dáng thuôn dài, nhọn ở đầu, đúng là trông rất giống lá tre.

– Khi viết, em chấm mực thế này. – Mai Lang Vương mở lọ mực ra, nhúng nhẹ đầu bút vào lọ mực và thanh thoát thảo một vài chữ làm mẫu.

Chữ của chàng vừa rắn rỏi vừa tao nhã. Từng nét từng nét đẹp đẽ như in. Ngay cả Lãm – Người hay xét nét chữ viết nhất cũng không bắt bẻ được câu nào. Chàng ta không ngừng mỉm cười, xem chừng rất thích chữ viết của Mai Thần.

– Sau khi dùng xong, em nên dùng khăn lau sạch ngòi bút. – Mai Lang Vương vừa nói vừa lau nhẹ ngòi bút với khăn tay – Ngòi bút cấu tạo đặc biệt nên rất dễ hỏng, em phải giữ gìn bút cẩn thận không để nó bị rơi hoặc va chạm, nếu không sẽ phải thay ngòi khác. Ở đây ta có ngòi dự trữ nhưng ta muốn em rèn luyện tính cẩn thận, được chứ?

– Vâng ạ. – Sao gật gật đầu.

Mai Lang Vương giao lại bút cho Sao, cô bé đón lấy nó bằng hai tay. Sao học theo Mai Thần, cũng chấm mực rồi viết lên giấy, thế nhưng cô bé không cẩn thận, đã khiến mực dây ra bàn.

– Với loại bút này em phải hết sức tỉ mỉ. – Mai Lang Vương lau đi những vết mực mà Sao làm dây ra, nói thêm – Chỉ cần không cẩn thận thì tập sách, thậm chí quần áo đều sẽ lấm lem mực ngay. Ưu Liên rất khó tính trong việc này, ngài ấy không thích quần áo bị dính bẩn. Em chú ý đấy.

– Em biết rồi ạ. – Sao ngán ngẩm đáp… Hây… Mai Lang có vẻ rất hiểu chị Ưu Liên…

Cô bé lại quan sát chàng hồi lâu…

Mai Thần đang lau sạch bàn cho em, khuôn mặt tuấn tú nghiêm nghị…

Hôm qua, anh Lãm có nói rằng Mai Lang lớn lên trong vòng tay của ba chị… Giờ nhìn lại em mới nhận ra tất cả sự tỉ mỉ, cẩn thận cùng dáng vẻ nghiêm trang của Mai Lang đều do các chị rèn dạy mà ra.

Có lẽ Mai Lang cũng từng như em…

Có lẽ cũng từng là một cậu nhóc lon ton chạy khắp nơi, quần áo lấm lem đất bẩn rồi bị chị Ưu Liên mắng cho một trận.

Nghĩ đến đó… Sao lại không kìm được, khúc khích cười.

Mai Lang Vương đang dọn dẹp hậu quả, nhìn sang thấy Sao cười như vậy, chàng chỉ biết khó hiểu cau mày.

Thứ chữ mà Mai Lang Vương dạy cho Sao chính là chữ Quốc Ngữ. Đó là loại chữ được tạo nên bởi các kí tự Latin, không phải chữ Hán hay chữ Nôm mà các triều đại phong kiến sử dụng.

Khi nhìn thấy bảng chữ cái mà Mai Thần viết ra, Sao đã rất đỗi ngạc nhiên. Em cứ nghĩ mình phải học thứ chữ phức tạp nhiều nét mà bản thân vẫn thường thấy trong phim cổ trang chứ? Nào ngờ Mai Lang lại dạy cho em loại chữ hiện đại đơn giản này.

– Thời thế đã đổi thay. – Mai Lang Vương dường như cũng nhìn thấu suy nghĩ của em, vì vậy điềm đạm giải thích – Chữ Hán và chữ Nôm không còn được sử dụng phổ biến ở Việt Nam nữa, đó là bởi vì chúng ta đã trở thành một dân tộc độc lập, không còn bị ảnh hưởng hay phụ thuộc vào nên văn minh Trung Hoa.

Sao im lặng lắng nghe, lúc bấy giờ, Lãm cũng chen vào

– Các vị thần bây giờ cũng phải học thêm kí tự Latin. Mặc dù không thể phủ nhận rằng nó đơn giản và dễ hiểu hơn Hán tự, tuy nhiên… Tôi vẫn thích chữ Hán và chữ Nôm hơn, bởi vì chúng lắng đọng nhiều điều.

– Ta thì thấy ngược lại đấy. – Mai Lang Vương gấp sách lại, từ tốn – Ta không quan trọng chữ Hán hay kí tự Latin. Thứ ta quan tâm là khả năng truyền tải ngôn ngữ Việt của loại chữ đó. Chữ Hán đúng là rất đẹp, với những kí tự tinh tế, nhưng nó không đủ sức thể hiện ngôn ngữ của người Việt bởi ngay từ đầu nó đã là kí tự ngoại lai. Chữ Nôm là bước cải tiến, giúp Hán tự có thể truyền tải ngôn ngữ Việt đúng thần hơn, nhưng lại quá rối rắm, khiến cho người đọc gặp nhiều khó khăn. Kí tự Latin dù cũng là những kí tự đến từ bên ngoài, nhưng nó hợp với ngôn ngữ Việt một cách kì diệu. Nói cách khác, chúng ta đã hấp thụ những kí tự phương Tây ấy rồi đồng hóa nó vào linh hồn của chúng ta. Từ khi nó được các nhà truyền giáo sử dụng như công cụ để ghi lại ngôn ngữ của người Việt cho đến khi nó được thừa nhận là chữ quốc ngữ rồi cải tiến, làm giàu xuyên suốt nhiều năm, cho đến nay, nó đã trở nên hoàn thiện. Chỉ có nó mới diễn tả được tiếng Việt một cách chân thật nhất, thuận tiện nhất, đi sâu vào đời sống lao động và đời sống tinh thần của nhân dân. Ta nghĩ, đó mới là điều quan trọng.

– Đúng là người Hán thì có phần hoa mĩ và phóng đại… Thế nên chữ viết của họ và cách sử dụng từ ngữ cũng rực rỡ mỹ lệ. Tiếng Việt thì đơn sơ hơn, bởi chúng ta có đời sống bình dị và chân chất… – Lãm thở dài – Ngài nói đúng, tiếng Việt vẫn là tiếng Việt, dù nó không hoa mĩ như Hán ngữ nhưng nó đẹp theo cách riêng của nó.

– Ừm. – Mai Lang Vương cười cười – Chữ viết suy cho cùng cũng chỉ là công cụ truyền tải ngôn ngữ. Kí tự Latin làm điều đó tốt hơn Hán tự nhiều, nó hợp với ngôn ngữ người Việt chúng ta. Hơn nữa nó cũng phù hợp với tính giản dị của người Việt. Việc học tập và tiếp thu cũng dễ hơn Hán tự.

– Đúng thế. – Lãm tán đồng.

– Trong tương lai, khi chúng ta muốn bước ra biển rộng, kí tự Latin mà chúng ta làm quen từ thuở nhỏ cũng sẽ giúp chúng ta nhiều hơn là Hán tự. Người Việt vốn cởi mở, chúng ta không tự cao tự đại và xem mình là trung tâm như người Hán. Chúa Nguyễn đã đóng những con thuyền lớn dựa vào sự giúp đỡ của những thương nhân Bồ Đào Nha và học hỏi những thành tựu khoa học từ họ. Việt Nam trong quá khứ cũng có các bến cảng lớn thông thương mua bán tấp nập với thương nhân phương Tây cùng người Nhật và người Hoa. Sự cởi mở và hòa đồng đó của người Việt giúp chúng ta có nhiều bạn hơn là kẻ thù, càng ngày thế giới sẽ càng thay đổi, chúng ta phải cởi bỏ đi những lớp vỏ cũ kĩ cồng kềnh thì mới có thể hòa nhập và phát triển được.

– Thế nhưng… Không phải ai cũng có suy nghĩ lạc quan được như ngài đâu, Mai Thần của tôi ạ. – Lãm gượng nói – Như tôi chẳng hạn, đối với một nhà nho như tôi đây… Thành kiến đối với kí tự Latin không phải ngày một ngày hai mà bỏ được.

– Vốn dĩ là vậy. – Mai Lang Vương rất bình thản – Chúng ta vốn có nhiều thành kiến. Đôi khi thành kiến đó xuất phát từ những điều tiêu cực không có thật, nhưng nó lại rất to lớn, đủ sức che mờ cả lí trí. Ta thật sự không hiểu tại sao mọi người lại để thành kiến điều khiển mình? Nếu cái chúng ta nhìn thấy phía trước chỉ là thành kiến của chính chúng ta thì làm sao chúng ta có thể đi xa hơn nữa?

– … Hầy… Ý ngài nói thành kiến của tôi là bức tường đang cản trở tư duy của tôi ư? – Lãm nhăn nhó.

– Chẳng phải như vậy sao? – Mai Thần suy tư.

– Được rồi, tôi thừa nhận. – Lãm thõng hai vai xuống, xua xua tay – Đúng là tôi đã để thành kiến trói buộc mình. Nhưng mà, đó cũng là một điều thú vị đấy chứ?

– Có gì thú vị chứ?

– Đó chẳng phải là cuộc tranh đấu của cái mới và cái cũ hay sao? – Lãm nâng chén trà lên, uống một hớp cho thư thái rồi khẽ mỉm cười – Thời đại luôn đổi mới, chúng ta chỉ là những kẻ chạy theo sau. Vì vậy, thật khó cho chúng ta khi phải phân biệt giữa cái mới, cái cũ, cái tốt, cái xấu mỗi ngày – Trong cuộc thay đổi không ngừng ấy. Có khi cái cũ tốt hơn cái mới, có khi cái mới tốt hơn cái cũ. Có khi cái cũ xấu hơn cái mới, có khi cái mới xấu hơn cái cũ. Chúng ta luôn bị đặt trong những sự lựa chọn, cuối cùng, chỉ có thể dựa vào ý kiến chủ quan của chúng ta để bước đi thôi. Dù đúng hay sai thì đó cũng là cuộc sống của chúng ta. Chẳng phải đó cũng là lí do mà chúng ta có lịch sử, có kinh nghiệm, có những quyển sách ư?

– Ừm. – Mai Lang Vương mỉm cười.

Cuộc trò chuyện của hai người đó còn kéo dài lâu hơn, chủ yếu vẫn xoay quanh vấn đề chữ Hán, chữ Nôm và chữ Quốc Ngữ. Sao chóng cằm nghe họ bàn luận đến mê mẩn. Những câu chuyện mà họ nói rất mới mẻ, cả những ý kiến mà họ khơi ra cũng lạ lẫm nữa. Dù cô bé chưa hẳn đã hiểu hết những gì họ nói, nhưng những lời đó đã mở ra một thế giới khác trong tâm trí Sao. Một thế giới rộng lớn kì diệu của tri thức mà em chưa từng được bước vào trước đây…

Đàm luận hồi lâu, Mai Lang Vương và Lãm mới nhớ ra Sao đang học chữ. Hai chàng nhìn sang cô bé, thấy Sao đang mê mãi lắng nghe cuộc trò chuyện của mình thì không khỏi buồn cười.

– Ta sẽ dạy em đọc… – Mai Lang Vương chỉ tay vào bảng chữ cái, chậm rãi đọc từng chữ cho em.

Sao đọc theo chàng, vừa đọc vừa cố gắng ghi nhớ.

Ngày đầu tiên, chàng cho Sao làm quen với ba chữ A, Ă, Â, trước. Những ngày sau sẽ học sang các chữ khác.

Sau khi tập đọc, Sao phải tập viết các chữ đó. Mai Lang Vương viết mẫu vào tập rồi cho cô bé viết theo. Chàng nói rằng mỗi ngày em đều phải đem quyển vở đến cho chàng chấm điểm.

Mai Lang Vương vừa dạy cách đọc cách viết vừa rèn chữ cho Sao. Về khoảng này, chàng đặc biệt nghiêm khắc. Mai Thần bắt Sao viết đi viết lại chữ A đến mấy chục lần chỉ vì em viết nét không được nghiêm chỉnh.

Buổi học đó là một buổi học đầy mệt nhoài.

Sao chưa từng nghĩ rằng, học lại vất vả như thế.