Luy Tổ là một nhân vật nữ trong huyền sử Trung Quốc. Theo Sử Ký Tư Mã Thiên – Ngũ Đế bản kỷ và một số thư tịch quan trọng khác thì nàng là chính phi của Hiên Viên Hoàng Đế vào đời thái cổ hoang đường. Hoàng Đế còn gọi là Hiên Viên Hoàng Đế được cho là tổ tiên của người Trung Quốc. Theo một số truyền thuyết, Hiên Viên Hoàng Đế có 4 mặt nhìn ra 4 hướng để quan sát mọi diễn biến của thế giới, vì vậy, dân gian Trung Quốc thường gọi ông với tên gọi dân giã là “hoàng đế 4 mặt”.

Tương truyền Luy Tổ là con gái của Tây Lăng thị thời viễn cổ, Công Tôn Hiên Viên hồi còn làm thủ lĩnh bộ lạc Hữu Hùng nghe tiếng nàng đoan trang hiền thục đã mang đồ sính lễ sang Tây Lăng thị hỏi cưới. Cuộc hôn nhân với hoàng hậu Luy Tổ đã tăng thêm sức mạnh đáng kể cho Hoàng Đế trong công cuộc ổn định, xây dựng đất nước.Hai người đã đặt nền móng cho nền văn minh Trung Hoa rực rỡ sau này. Hoàng hậu Luy Tổ được đánh giá là người nhà phát minh, nhà khoa học và chính trị gia nữ giới đầu tiên trong lịch sử Trung Quốc. Với sự giúp đỡ của các bộ tộc, Hoàng Đế đã chiến đấu chống lại những nhà lãnh đạo đối nghịch và bình định những cuộc nổi loạn, trong đó có Chi You.Sau khi Hoàng Đế chính thức đăng cơ thì Luy Tổ được phong làm Hoàng hậu, nàng đặt ra tam cung lục viện và quy định các phép tắc nghi lễ của hậu cung rất chi tiết và chặt chẽ.

Sau khi lấy Hoàng Đế, hoàng hậu Luy Tổ đã truyền dạy những kinh nghiệm trồng dâu, nuôi tằm cho người dân Trung Quốc thuở khai thiên lập địa. Một lần Luy Tổ cùng các thứ phi khác và cung nữ đang ngồi chơi ở Thượng Uyển thì bất chợt nàng để ý thấy trên cây dâu có con tằm nhả tơ óng ánh, nàng liên tưởng đến các sợi tơ kia liên kết với nhau để tạo ra chất liệu vải lụa nên sai cung nữ thực hành ngay. Thời bấy giờ con người chưa có quần áo mặc mà chỉ quấn lá cây để che thân mà thôi, nàng chế ra chiếc thoi dệt dùng để quay tơ lấy kén từ nhộng tằm. Lúc đầu dệt thành tấm to để quấn xung quanh người cho thật kín, rồi nàng lại nghiên cứu ra cách cắt theo cơ thể người xỏ qua ống chân ống tay rất công phu kỹ lưỡng. Tiếp theo nàng quy định y phục từ quân vương hoàng phi trở xuống đến quan lại và dân thường, nói tóm lại từ lúc chế ra quần áo thì con người không phải sợ hãi mỗi khi mùa rét nữa mà những phần thô tục trên cơ thể cũng được che đậy khiến sự xấu hổ e ngại khi gặp kẻ khác giới cũng không còn nữa.

Có bản lại kể: Luy Tổ đang uống trà thì có cái kén rơi vào tách nước nóng. Lấy móng tay kéo ra thì nàng được sợi tơ óng mịn, nhờ vậy mà phát minh ra nghề tằm tơ. Từ đó, hoàng hậu Luy Tổ nghiên cứu cách trồng dâu, nuôi tằm và dệt lụa. Sau đó, nàng hoàng đã dạy người dân ở Tây Lăng các kỹ năng trên.Sau khi lấy Hoàng Đế, hoàng hậu Luy Tổ đã truyền dạy những kinh nghiệm trồng dâu, nuôi tằm cho người dân Trung Quốc thuở khai thiên lập địa.

Sau khi qua đời, hoàng hậu Luy Tổ được chôn cất tại núi Qinglong.Việc sản xuất lụa tơ tằm của dân tộc Trung Hoa được giữ bí mật công nghệ chế tác suốt mấy nghìn năm, cho đến đời Hán Vũ Đế khi Trương Kiên thông Tây Vực mới bị lộ ra thế giới bên ngoài.

Các phi của Hoàng Đế

Mô Mẫu. Nàng được xem là một trong ngũ xú của Trung Quốc. Tuy vậy nàng có tấm lòng hiều lương và rất tài giỏi nên Hoàng Đế mới lấy nàng làm vợ.

Nữ Tiết (mẹ của Thiếu Hạo- một trong các vị vua thời Ngũ Đế).