– Chúng tôi phó thác hoàn toàn nơi ông, thưa ông Holmes – Cụ Cunningham nói.

– Mở đầu, tôi muốn cụ treo một giải thưởng. Tôi đã soạn sẵn một mẫu, cụ có ưng ký tên không? Năm chục bảng là đủ.

– Tôi sẵn lòng thưởng năm trăm. – Ông tòa hòa giải nói, sau khi cầm lấy tờ giấy mà Holmes đưa cho cụ.

– Nhưng giấy này chưa được đúng – Cụ nói thêm khi đọc lướt qua nội dung.

– Tôi viết nó khá vội…

– Coi này! Sao ông lại bắt đầu như vậy: “Xét rằng, vào hồi 0 giờ 3 phút, một mưu toan”. Nó là hồi một khắc trước nửa đêm, mười một giờ bốn mươi lăm phút, nếu ông ưa thế.

Sự nhầm lẫn đó khiến tôi buồn. Holmes nổi tiếng là chính xác về các sự việc. Nhưng con bệnh đã làm anh như đãng trí. Trong một lúc, anh bị bối rối. Viên thanh tra nhướn lông mày lên. Alec thì phá ra cười. Ông già sửa chỗ viết sai và trả tờ giấy lại cho Holmes, nói :

– Ông cho in càng sớm càng tốt. ý kiến của ông thật là tuyệt hảo.

Holmes cẩn thận đặt tờ giấy vào trong bóp, rồi nói :

– Ta cùng đi khắp nhà để tìm xem cái tên trộm kỳ quặc kia đã mang đi món đồ nào.

Trước đó, Holmes quan sát cánh cửa đã bị cạy phá. Một con dao cứng hoặc một cây kéo được cắm sâu vào ổ khóa và ổ khóa đã bị bung ra. Những dấu vết trên gỗ hãy còn thấy rõ. – Như vậy là cụ không cần cho đặt then chặn cửa ? – Holmes hỏi.

– Chúng tôi thấy không cần phải làm như vậy.

– Cụ có nuôi chó không?

– Có, chó được cột ở phía bên kia nhà.

– Các gia nhân đi ngủ vào lúc nào?

– Khoảng mười giờ.

– Thông thường thì William đi ngủ vào giờ đó, phải không?

– Phải.

– Thật kỳ lạ! Vào đúng đêm đó, anh ta lại thức khuya hơn thường lệ. Giờ đây, thưa cụ, chúng tôi sẽ rất hân hạnh nếu được phép vô thăm nhà cụ.

Một hành lang lát đá, đưa tới một cầu thang bằng cây dẫn thẳng lên lều một của ngôi nhà. Trên bậc thềm dẫn lên một cầu thang thứ hai đi đến tiền sảnh, người ta trông thấy ở đó nhiều cánh cửa phòng khách cũng như cửa nhiều phòng, trong số đó có cửa phòng cụ Cunningham và phòng Alec. Holmes bước chậm rãi, quan sát kỹ. Cứ theo vẻ mặt anh, tôi biết anh đang theo một hướng điều tra nóng bỏng.

– Ông hảo tâm của tôi ơi!. – Cụ Cunningham kêu lên, vẻ mất kiên nhẫn. – Điều này không cần thiết đâu. Phòng của tôi là đây, nơi cuối cùng những bậc thang, và phòng con trai tôi là phòng kế cận. Nếu kẻ trộm lên đây thì cha con tôi đã nghe tiếng động do hắn gây ra rồi.

– Ông hãy điều tra theo hướng khác thôi. – Alec nói với nụ cười.

– Tuy nhiên, tôi xin quí vị lượng thứ cho cái ý thích thất thường của tôi. Chẳng hạn như tôi muốn biết tầm nhìn từ những khuôn cửa sổ kéo dài tới tận đâu. Phòng của anh Alec đây ạ?- Holmes hỏi khi đẩy cánh cửa ra. – Và đây là phòng tắm mà anh đang ngồi hút thuốc thì có tiếng báo động. Cánh cửa sổ mở ra cái gì đây?

Anh băng ngang phòng, mở một cánh cửa và liếc nhìn sang căn phòng ở sát bên.

– Giờ đây ông đã được thỏa mãn? – Cụ Cunningham hỏi với vẻ hỏm hỉnh.

– Xin cảm ơn. Tôi đã thấy tất cả những gì muốn biết.

– Nếu thật là cần thiết, chúng ta có thể vào trong phòng tôi.

– Nếu không làm phiền cụ quá dáng…

Ông tòa hòa giải nhún vai và ông dẫn chúng tôi vào trong phòng riêng của ông, đồ đạc đủ tiện nghi. Trong lúc chúng tôi đi ngang phòng tới hướng khuôn cửa sổ, Holmes chậm bước lại để sánh ngang tôi đi ở cuối toán. ở chân giường có kê một cái bàn vuông nhỏ, trên có đặt một bình nước và một giỏ cam. Khi đi ngang cái bàn, Holmes cuúi xuống và hất đổ cái bàn. Bình nước vỡ tan và trái cây vang tung tóe. – Đồ quỷ, Watson. – Anh kêu lên một cách lạnh lùng. – Thế là anh đã ngược đãi tấm thảm rồi!

Hoàn toàn bối rối, tôi cúi xuống và bắt đầu tìm lượm trái cây. Hẳn là vì một duyên cớ nào đó nên Holmes mới muốn để tôi cáng đáng cái trách nhiệm về sự vụng về này. Những người khác cũng lượm trái cam và dựng cái bàn thẳng đứng trở lại.

– Coi kìa! – Viên thanh tra kêu lên. – Ông ấy đi đâu vậy?

Holmes đã biến mất.

– Quý ông hãy đợi tôi ở đây. – Alec nói.

– Cái ông này coi bộ thần kinh không bình thường. Hãy đi với con đi, ba!

Cả hai chạy vội ra khỏi phòng. Còn ba chúng tôi cứ đứng đó, sững sờ nhìn nhau.

– Mẹ kiếp, tôi bắt đầu tin rằng cậu Alec có lý. – Viên thanh tra thì thầm. – Có thể đây là hậu quả về căn bệnh của ông ấy, nhưng dù sao thì cũng…

Bỗng ông ngưng mặt. Một tiếng kêu, gần như một tiếng hét, vang lên.

– Cứu tôi với! Sát nhân!

Như người điên, tôi phóng ra thềm cầu thang, bởi vì tôi đã nhận ra giọng Holmes. Những tiếng kêu cứu đã biến thành tiếng rên rỉ khàn khàn, không thành tiếng. Chúng thoát ra từ căn phòng mà chúng tôi đã vào thăm trước hết. Tôi lao vào trong, rồi chạy vào phòng tắm. Hai cha con Cunningham đang cúi trên cơ thẻ lả đi của Holmes. Người con dùng hai bàn tay siết chặt cổ họng Holmes, ông bố thì vặn cổ tay anh. Trong chớp mắt chúng tôi đã lôi được hai cha con ra. Holmes đứng lên, xanh xao, lảo đảo.

– Hãy bắt giữ những người này, ông thanh tra! – Anh hổn hển nói.

– Về tội gì?

– Tội ám sát người đánh xe của họ.

Viên thanh tra ngơ ngác nhìn anh.

– Coi nào, coi nào, ông Holmes, ông đâu muốn nói rằng…

– Không à? Ông hãy nhìn họ mà xem ! – Holmes kêu lên.

Ông già Cunningham đờ người ra, tưởng chừng như hóa đá, khuôn mặt nhăn sâu, in hằn một nét tàn nhẫn sâu xa. Người con trai đã mất hết thói ba hoa, thói nhạo báng, trong cặp mắt đen của anh ta lóe lên tính hung dữ của một con thú hoang, nguy hiểm. Viên thanh tra đi ra cửa và rút cái còi ra. Hai cảnh sát kéo tới nơi ngay đó.

– Thưa cụ Cunningham – Viên thanh tra nói. – Tôi hy vọng rằng chuyện này sẽ chấm dứt bằng sự chứng minh về sự vô tội của cụ. Nhưng cụ cũng có thể thấy rằng. A, anh muốn vậy sao? Hãy buông ngay cái đó ra coi!

Ông vung tay về phía trước và một khẩu súng lục rớt xuống sàn nhà.

– Giữ lấy tang vật này! – Holmes nói khi đặt bàn chân lên khẩu súng. – Nó sẽ có ích trong phiên tòa. Đây mới là cái chúng ta cần có hơn hết!

Anh giơ lên cao một mảnh giấy nhỏ đã bị vò nát.

– Phần còn lại của lá thư? – Viên thanh tra reo lên.

– Chính nó.

– Ông tìm ra nó ở đây vậy?

– Ở chỗ mà tôi tin chắc là sẽ tìm ra nó. Tôi sẽ giải thích. Thưa đại tá, ông và Watson có thể trở về nhà. Tôi cũng sẽ về trong một giờ nữa. Ông thanh tra và tôi, còn phải nói chuyện với các phạm nhân.

Sherlock Holmes đã giữ lời. Khoảng một giờ sau, anh bước vào phòng hút thuốc của ông đại tá. Anh đi cùng với một ông lão mà anh giới thiệu là cụ Acton. Holmes tươi cười nói :

– Thưa quý vị, ngay từ đầu, tôi thấy chìa khóa của vấn đề là mẩu giấy nằm trong tay nạn nhân.

Nếu chuyện kể của Alec là thật và nếu kẻ trộm bỏ trốn ngay tức khắc, thì hắn đã không giựt và làm rách tờ giấy. Nếu không phải như vậy thì thủ phạm chính là Alec, bởi vì trước khi ông già xuống, nhiều gia nhân khác hẳn đã chạy tới. Đó là một chi tiết đơn giản nhưng ông thanh tra đã bỏ qua, bởi vì ông ấy cho rằng những vị chức trọng quyền cao trong địa hạt chẳng liên can gì tới vụ án.