Vệ Tử Phu thụy hiệu của nàng là: Vệ Tư hậu. Nàng là Hoàng hậu thứ hai của Hán Vũ Đế. Nàng nổi tiếng với mái tóc dài đẹp.

Vệ Tử Phu là Hoàng hậu tại ngôi với thời gian dài nhất trong lịch sử nhà Hán, với 38 năm giữ ngôi vị Hoàng hậu. Đồng thời cũng là Hoàng hậu tại ngôi với thời gian dài thứ nhì trong lịch sử Trung Quốc, chỉ sau 42 năm tại ngôi của hoàng hậu Vương Hỉ Thư, hoàng hậu dưới triều Minh Thần Tông.

Vệ hoàng hậu là sinh mẫu của Lệ thái tử Lưu Cứ, tỷ tỷ cùng mẹ khác cha với Đại tướng quân Vệ Thanh, di mẫu của danh tướng Hoắc Khứ Bệnh, tằng tổ mẫu của Hán Tuyên Đế. Hoàng hậu Vệ Tử Phu và cả gia tộc họ Vệ đã đạt tới đỉnh cao vinh quang quyền lực nhưng đến cuối cùng phải chịu kết thúc bi thảm.

Vệ Tử Phu vốn xuất thân hàn vi. Mẹ nàng là Vệ Ẩu, thiếp thất của Bình Dương hầu Tào Thọ – chú dượng của Hán Vũ Đế. Nguyên Vệ Ẩu có nhan sắc, trước khi thành thân với Tào Thọ đã đi ngoại tình với người khác, sinh được 1 trai 3 gái.

Khi về nhà Tào Thọ, Vệ Ẩu lại tư thông với Cấp sự Trịnh Quý và sinh được một người con trai. Tính chung, Vệ Ẩu ngoại tình và sinh được 6 người con, 3 trai 3 gái đều lấy theo họ mẹ. 3 con trai là Vệ Trường Quân, Vệ Thanh (cha là Trịnh Quý), Vệ Bộ. 3 con gái là Vệ Quân Nhụ, Vệ Thiếu Nhi và Vệ Tử Phu.

Trưởng tỷ của Vệ Tử Phu là Vệ Quân Nhụ được gả cho tướng người Hồ là Công Tôn Hạ. Nhị tỷ là Vệ Thiếu Nhi cũng tư thông với Hoắc Trọng Nhụ, sinh ra Hoắc Khứ Bệnh; sau đó Thiếu Nhi lại sống chung chạ nhưng không kết hôn với Trần Chưởng, cháu chắt của Thừa tướng Trần Bình.

Vệ Tử Phu cũng có nhan sắc như mẹ, được học ca hát trong nhà Công chúa Bình Dương – hoàng tỉ của Hán Vũ Đế và sống trong đó.

Năm 139 TCN, Hán Vũ Đế 18 tuổi, đi tuần du Bá Thượng, ghé qua phủ Công chúa Bình Dương. Công chúa Bình Dương sai các mỹ nhân trong nhà ra chào, nhưng Hán Vũ Đế không để ý đến ai.

Sau đó Công chúa mở tiệc mời Hán Vũ Đế, sai Vệ Tử Phu ra múa hát và rót rượu. Tài nghệ múa hát và sắc đẹp của Vệ Tử Phu khiến Hán Vũ Đế chú ý. Vũ Đế giả cách đi thay áo để rời tiệc. Công chúa Bình Dương biết ý, giục Vệ Tử Phu vào hầu hạ Vũ Đế. Vệ Tử Phu được Vũ Đế lâm hạnh ngay trong phòng thay đồ.

Sau khi rời phủ công chúa, Vũ Đế mang theo Vệ Tử Phu. Nhưng sau khi nhập cung, nàng không còn được Hán Vũ Đế để ý và trong một thời gian dài không được gặp hoàng đế. Trần A Kiều – Hoàng hậu lúc bấy giờ của Vũ Đế vốn ghen tị không muốn Vũ Đế sủng ái người mới nên đã ép Vệ Tử Phu làm cung nữ, đày làm việc quần quật suốt cả năm trời.

Hơn 1 năm sau, viên hoạn quan theo lệnh chọn ra các cung nữ đã già xấu, cho ra khỏi cung cấm. Vệ Tử Phu thấy mình không còn cơ hội gặp Hán Vũ Đế nữa nên cũng xin với viên hoạn quan đưa vào danh sách ra khỏi cung. Trước lúc đưa các cung nữ rời cung, viên hoạn quan đưa họ tới chỗ Hán Vũ Đế cho xem mặt những người này lần cuối. Lúc trông thấy Vũ Đế, Vệ Tử Phu bật khóc.

Hán Vũ Đế nhớ đến mỹ nhân mình đã gặp và sủng hạnh tại phủ công chúa Bình Dương, liền bước lại dắt tay đưa về cung.

Đương thời, ngoài Vệ Thanh, Vệ Hoàng hậu có người anh khác là Vệ Trường Quân cũng được Hán Vũ Đế cất nhắc trọng dụng. Người con trai của chị ruột Vệ hoàng hậu là Hoắc Khứ Bệnh cũng làm tướng nhà Hán, nhiều lần cùng Vệ Thanh ra trận đánh Hung Nô lập được công lao, được phong chức Phiêu kỵ tướng quân và tước hầu.

Trong nhà họ Vệ lúc đó rất vinh hiển, có 5 người được ban tước hầu. Vì vậy đương thời có câu đồng dao

Sinh nam vô hỉ, sinh nữ vô nộ, độc bất hiện Vệ Tử Phu bá thiên hạ.

Nghĩa là: Sinh con trai đừng hí hửng, sinh con gái chớ nên buồn, chẳng thấy Vệ Tử Phu độc chiếm cả giang sơn!

Bình Dương Công chúa góa chồng, muốn cải giá. Có người khuyên công chúa lấy Vệ Thanh, nhưng công chúa ngần ngại vì Vệ Thanh vốn chỉ là thị vệ trong nhà mình, bèn đi gặp Vệ hoàng hậu hỏi ý kiến. Vệ Hoàng hậu lập tức tán thành, muốn gia đình mình với hoàng tộc càng thân thiết hơn, bèn nói lại với Hán Vũ Đế. Vũ Đế rất mừng vì việc này, bèn hạ chiếu cho Vệ Thanh kết duyên với Công chúa Bình Dương. Suốt 38 năm tại vị hoàng hậu, Vệ Tử Phu tỏ ra rất an phận thủ thường, không bao giờ ganh ghét, đố kỵ hay hãm hại bất cứ ai.

Năm 106 TCN, Vệ Thanh qua đời. Sau nhiều năm tuổi cao, nhan sắc Vệ Tử Phu kém đi, Hán Vũ Đế bắt đầu sủng ái những phi tần khác như Triệu Phu nhân, Lý Phu nhân. Năm 94 TCN, Phu nhân Câu Dặc sinh được người con trai út là Lưu Phất Lăng. Hán Vũ Đế vì yêu Câu Dặc nên cũng rất yêu quý Phất Lăng, có ý muốn lập Phất Lăng làm thái tử thay Lưu Cứ.

Giữa lúc đó trong triều nảy sinh mâu thuẫn giữa Hán Vũ Đế và thái tử Lưu Cứ. Do Hán Vũ Đế tuổi cao, sa vào hưởng lạc, xây cất nhiều cung điện và tin vào chuyện mê tín. Năm 91 TCN, vì tin vào chuyện trong một giấc mơ, Vũ Đế sai cận thần Giang Sung mở một cuộc điều tra. Giang Sung từng đắc tội với thái tử Lưu Cứ, thấy Hán Vũ Đế đã cao tuổi, sợ Lưu Cứ lên ngôi thì khó toàn mạng, bèn bí mật tố cáo với Hán Vũ Đế rằng có người mong Hoàng thượng chết sớm, dùng thuật vu cổ để niệm chú nguyền rủa vua. Hán Vũ Đế tin lời Giang Sung, bèn cho làm sứ giả, giao cho quyền xét xử các sai lầm của hoàng thân quốc thích.

Từ cuộc điều tra của Giang Sung đã hãm hại và thảm sát nhiều người, trong đó có cả cha Thừa tướng Công Tôn Hạ (anh rể Vệ Tử Phu), các Công chúa là chị em gái Thái tử Lưu Cứ như Chư Ấp, Dương Thạch, cháu Vệ Hoàng hậu là Vệ Nguyên,…

Giang Sung cùng Hàn Thuyết và Chương Cán tìm đến cả cung của Vệ Hoàng hậu và Thái tử Lưu Cứ, rao lên rằng đào tìm được nhiều tượng phỗng gỗ, bùa yểm.

Lưu Cứ sợ Giang Sung hại mẹ con mình, bèn hỏi kế Thiếu phó Thạch Đức. Theo lời Thạch Đức, Thái tử Cứ vội vã chạy tới cung Vị Ương cầu cứu Vệ Hoàng hậu điều ngự mã và xạ sĩ của Hoàng hậu tới. Ngày 9 tháng 7 âm lịch năm 91 TCN, Lưu Cứ tập hợp quân sĩ, bèn giả lệnh phụ hoàng bắt bè đảng Giang Sung giết chết, rồi mang quân chiếm cứ các vị trí trọng yếu trong kinh thành Trường An, đánh phá kho vũ khí ở cung Trường Lạc. Kinh thành hoảng loạn.

Người cùng phe cánh của Giang Sung là Tô Văn chạy thoát, tới cung Cam Tuyền báo cho Hán Vũ Đế rằng Thái tử dấy quân khởi loạn. Hán Vũ Đế đang dưỡng bệnh, nghe tin bèn sai thừa tướng Lưu Khuất Mạo đem quân bắt Thái tử. Hai bên đánh nhau tại Trường An 5 ngày liền. Cuối cùng Thái tử Lưu Cứ bị thua, phải chạy trốn khỏi kinh thành Trường An. Thiếu phó Thạch Đức cũng bị giết. 3 hoàng tử, 1 công chúa cũng bị xử tử.

Sau khi Thái tử chạy thoát, Hán Vũ Đế cho 2 đại thần đến tịch thu phụng ấn của Hoàng hậu. Vệ Hoàng hậu không có cách nào giải thích với Hán Vũ Đế. Nàng bị phế truất và bị buộc phải tự sát Gia tộc họ Vệ một thời lừng lẫy bị diệt vong.

Thi hài Vệ Tử Phu chỉ được an táng một cách vội vã với một áo quan nhỏ tại Đồng Bách, bên vệ đường phía đông cạnh đại lộ bên ngoài Phúc Áng Môn (đông nam Trường An).

Ít lâu sau, thái tử Lưu Cứ bị phát hiện trốn trong nhà dân ở Văn Hương, bị Hán Vũ Đế mang quân vây bắt, phải tự vẫn, hai người con thái tử (cháu nội của Vệ Tử Phu) cũng bị giết. Hàng ngàn người khác bị liên lụy trong vụ án được sử gọi là “Loạn Vu cổ”, đều bị xử tử.

Một năm sau, Hán Vũ Đế mới tỉnh ngộ ra rằng những chuyện yểm bùa phần nhiều do Giang Sung bày đặt ra, nên dù Giang Sung đã chết vẫn bắt giết cả nhà Giang Sung. Thái tử cũ Lưu Cứ được truy tặng là Lệ Thái tử, cho xây Tử Tư cung (nghĩa là nhớ con) và Quy Lai Vọng Tư Đài để tưởng nhớ, còn Hoàng tử út Lưu Phất Lăng được lập làm Thái tử kế nghiệp. Tuy nhiên, dường như Hán Vũ Đế đã quên mất Hoàng hậu Vệ Tử Phu, không minh oan cho Hoàng hậu.

Hoàng hậu Vệ Tử Phu vào cung năm 139 TCN, được lập làm Hoàng hậu năm 128 TCN, bị phế và tự sát năm 91 TCN. Nàng là hoàng hậu lâu nhất nhà Tây Hán, ở trên ngôi hoàng hậu trong 38 năm (128 TCN-91 TCN).

18 năm sau khi Vệ Tử Phu tự sát, cháu cố 4 đời của nàng là Lưu Tuân lên ngôi Hoàng đế, tức Hán Tuyên Đế. Tuyên Đế đã khôi phục lại danh dự cho gia tộc họ Vệ và minh oan Hoàng hậu Vệ Tử Phu. Ông cho xây dựng lại lăng mộ của bà cố mình to lớn hơn để xứng đáng địa vị Hoàng hậu với 1000 nhân công. Truy phong thụy hiệu một chữ Tư, gọi là Vệ Tư hậu. Mặc dù nỗ lực tìm kiếm nhưng thi hài của Vệ Tử Phu vẫn không tìm ra được.

Vệ Ẩu

Vệ Ẩu là sinh mẫu của Vệ Tử Phu, Vệ Thanh. Nàng là tổ mẫu của Hoắc Khứ Bệnh.

Về thân thế của nàng, sử ký có viết nàng là thiếp của Bình Dương phủ. Trong Hán thư nói nàng là vợ bé trong Bình Dương phủ.

“Thiếp” trước thời Tần và trong thời Tần Hán được xem như là nữ nô (nô lệ), không giống như cách hiểu thời bây giờ. Vệ Thanh về căn bản là con của nô lệ. Theo Sử ký, Vệ Tử Phu “kì gia hiệu viết Vệ thị”, Ẩu sau đó trở thành phụ nữ trên danh nghĩa. Thân phận của Vệ Ẩu là nô bộc của Bình Dương Hầu gia.

Khác “Bình Dương hầu thiếp” trong này, Bình Dương hầu có thể chỉ Tào Thì. Hán Cao Tổ phong tước Bình Dương hầu cho Tào Tham, thế hệ đầu tiên của Bình Dương hầu. Hán Huệ Đế tháng 10 năm thứ 6, Tào Chu là thế hệ thứ hai của Bình Dương hầu. Hán Văn Đế năm thứ 20 (160 TCN), Tào Kỳ là thế hệ thứ ba của Bình Dương hầu. Hán Cảnh Dế năm thứ 4 (154 TCN), Tào Thì là thế hệ thứ tư của Bình Dương hầu. Con gái thứ hai của Vệ Ẩu là Vệ Thiếu Nhi có thân phận trong sạch, nàng ở trong nhà Bình Dương hầu Tào Thì cũng có thân phận như mẹ. Trong khi đó, Vệ Tử Phu (đứa con thứ tư của Vệ Ẩu) mùa xuân năm Kiến Nguyên thứ 2 (139 TCN) nhập vào hậu cung Hán Vũ Đế.

Vệ Ẩu sinh tiền có một trai ba gái. Trưởng tử là Vệ Trường Quân, trưởng nữ là Vệ Nhụ (thiếp của Công Tôn Hạ, Sử ký gọi nàng là Vệ Nhụ, Hán thư gọi nàng là Vệ Quân Nhụ), thứ nữ là Vệ Thiếu Nhi (mẹ của Hoắc Khứ Bệnh), con gái thứ ba là Vệ Tử Phu. Sau lấy Trịnh Quý nàng sinh một nam, Vệ Thanh, sau sinh hai em trai là Vệ Bộ và Vệ Quảng.

Vệ Quân Nhụ hay còn gọi là Vệ Nhụ, nàng là trưởng nữ của Vệ Ẩu, chị gái của Vệ Tử Phu.

Vệ Thiếu Nhi

Nàng là thứ nữ của Vệ Ẩu, chị gái của Vệ Tử Phu. Thiếu Nhi trong Bình Dương phủ làm Cấp sự ngoại tình với Hoắc Trọng Nhụ, sinh ra Hoắc Khứ Bệnh. Sau nàng kết hôn với chắt của Trần Bình là Trần Chưởng. Hoắc Trọng Nhụ sau hồi hương cùng với thê tử sinh ra Hoắc Quang.